Wolter „Kandyd, czyli optymizm” - geneza utworu

Kilka czynników różnej natury złożyło się na powstanie jednej z najsłynniejszej powiastki filozoficznej, jaką jest „Kandyd” Woltera. Z jednej strony, utwór powstał jako odpowiedź na katastrofę, jaka zdarzyła się w Lizbonie w 1755 roku. Było to wielkie trzęsienie ziemi połączone z tsunami, które pochłonęło setki tysięcy ofiar.

Panujący w XVIII wieku pogląd dotyczący teodycei, a więc usprawiedliwiania Boga z istniejącego na świecie zła, zaczął się chwiać w swoich posadach. Filozofowie do tej pory myśleli bowiem, że zło zawsze ma jakieś uzasadnienie i służy budowaniu dobra. Teraz jednak zaczynali się zastanawiać nad słusznością tej racji, a teoria Leibniza o uważaniu Ziemi jako „najlepszego ze światów”, nie przemawiała już do przekonania. Także Wolter odrzucał ten światopogląd ,a „Kandyd” jest literackim obliczem owej zmiany.

Bezpośrednim impulsem, który skłonił Woltera do napisania dziełka był natomiast „List do Opatrzności” autorstwa Jana Jakuba Rousseau. Filozof wystosował go do Woltera jako odpowiedź na wcześniejszą jego pracę pt. „Poemat o zniszczeniu Lizbony”. „List…” stanowił obronę poglądu, iż Opatrznośc istnieje, a który to pogląd Rousseau odrzucał w swoim „Poemacie…”. „Kandyd” był więc odpowiedzią na „List…” Rousseau.

W „Kandydzie” zawiera się wiele literackich inspiracji. Począwszy od „Przygód Simplicissimusa” autorstwa Hansa von Grimmelshausena, którego główny bohater w cechach charakteru zbieżny jest z Kandydem, poprzez „Podróże Guliwera” Jonatana Swifta, gdzie także występuje wątek dalekich podróży i niezwykłych przygód, po „Przygody Telemacha” Francois Fenelona oraz „Le Cosmopolite” Louis - Charlesa Fougeret de Monbron. Zbieżności w dwóch ostatnich pozycjach, odnoszą się także do cech głównych bohaterów oraz toposu podróży.

Jak wynika z powyższych przykładów, „Kandyd czyli optymizm” to utwór złożony, powstały jako wyraz wielu inspiracji oraz głębokich przemyśleń nad wartością zła, optymizmu oraz roli Boga w świecie.