Jan Kasprowicz „Modlitwa wędrownego grajka” - interpretacja i analiza utworu

Utwór Jana Kasprowicza pt.: ,,Modlitwa wędrownego grajka” jest przepięknym świadectwem wiary i ufności prostego człowieka w bożą łaskę. Rozdarcie między żalem do Pana, że nie dał mu możliwości rozwijania swojego talentu w bardziej sprzyjających warunkach a przepełnieniem wdzięcznością za szczodre dary charakteryzuje podmiot mówiący.

Wiersz składa się z jedenastu czterowersowych strof o rymach ABCB, stylizowany jest na balladę ludową. Utwór rozpoczyna się od zarysowania sytuacji lirycznej: oto mamy przed naszymi oczyma ubogiego grajka, który klęka niedaleko małej, przydrożnej kapliczki i nieustannie gra na swoich ulubionych skrzypkach.

W kolejnej strofie zmienia się sposób relacjonowania na mowę niezależną, muzyk rozpoczyna swoją modlitwę do Boga. Od razu uderza bezpośredniość i prostoduszność mówiącego, który zwraca się do Pana jak do przyjaciela, nazywa Go ,,gazdą nad gazdami”. Dla prostego chłopa bycie gazdą jest najwyższym wyróżnieniem. Grajek skarży się Bogu, że ten uczynił go jednym z wielu maluczkich, czuje się jak liść szumiący w wielkim lesie, którego nikt nie jest w stanie usłyszeć: ,,liche mi dałeś skrzypeczki / Niemiłosierny Boże” – powie z wyrzutem.

Po chwili jednak skargi przechodzą w pokorne błagania, by Stwórca raczył się ulitować nad jego małością i uchronił go od rozpaczy. Grajek prosi również o wyzbycie się wszelkich złych uczuć wobec bliźnich, od zawiści, zazdrości, chce zawsze z wdzięcznością myśleć o tym, co otrzymał od Boga, choćby było to tylko kroplą w morzu potrzeb: ,,Spraw to, ażebym zawsze / Umiał dziękować Ci, Panie, / Że sobie rzępolę, jak mogę / Że daję li, na co mnie stanie”. Skrzypek wie, że najważniejsze to zawsze pamiętać, że jest się tylko człowiekiem, nie pragnąć więcej niż zostało nam dane, być wdzięcznym za każdy dzień, za każdą chwilę życia, bo są one zawsze łaską od Boga.

Utwór Kasprowicza można interpretować nie tylko jako świadectwo wiary prostego chłopa, który nie mając wiele potrafił znaleźć ogrom łask, był również w stanie podziękować Najwyższemu, ale też jako refleksję nad artystą i jego dziełem. Tytułowy grajek może reprezentować np. poetę tworzącego kolejne strofy. Musi pamiętać, że jest człowiekiem, a potem kreatorem nowej przestrzeni, że podejmowanie na nowo wysiłku tworzenia jest niezwykle ważne, nawet, gdy jest się jednym z wielu. Ważna jest ,,sztuka dla sztuki”, kreacja dla własnej przyjemności i wewnętrznej satysfakcji.