Jan Brzechwa - biografia, życiorys

Jan Brzechwa urodził się 15 sierpnia 1898 roku na Podolu, w miejscowości o nazwie Żmerynka. Pochodził z rodziny żydowskiej. Jego prawdziwe imię to Jan Wiktor Lesman. Pseudonim „Brzechwa” pochodzi od staropolskiej nazwy strzały, której używali do strzelania z łuków mężczyźni. W historii literatury polskiej zasłynął między innymi jako autor utworów dla dzieci oraz twórczości satyrycznej. Swoje teksty podpisywał również jako Szer-Szeń oraz Inspicjent Brzeszczot (sygnował nimi raczej swą satyryczną i kabaretową twórczość).

Ojciec Brzechwy był inżynierem kolejowym. Co za tym idzie, rodzina zmuszona była do częstych przeprowadzek i odbywania podróży po kraju. Mężczyzna nie wiązał swojego życia ani kariery z literaturą. Po ukończeniu nauki w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie, rozpoczął naukę na Uniwersytecie Warszawskim, na wydziale prawa. Tak więc pisarz wybrał zawód poważany i poważny. Jako prawnik specjalizował się w prawie autorskim. Pełnił funkcję radcy prawnego w ZAIKSie. Stanowisko to zajmował od roku 1924 do 1939, a więc do wybuchu II wojny światowej. O tym, że był to specjalista w swojej dziedzinie, może świadczyć również fakt, iż reprezentował Zenona Przesmyckiego w procesie wytoczonym przeciwko Tadeuszowi Piniemu. Miriam oskarżył swego kolegę po fachu o to, że bezprawnie podjął się edycji i wydania dzieł Cypriana Kamila Norwida, do których ten miał wszelkie prawa i wyłączność na badanie i upowszechnianie spuścizny, jaką romantyczny wieszcz po sobie pozostawił. Wojna i okupacja przerwała radcowską karierę Brzechwy. Po jej zakończeniu udało mu się wrócić do zawodu. Otrzymał pracę w wydawnictwie „Czytelnik”.

Pomimo tego, że Brzechwa nie myślał o pisaniu poważnie i utrzymywał się raczej z zajęć prawniczych, debiutował on już jako piętnastolatek. Jedne z jego pierwszych wierszy ukazały się na łamach „Sztandaru” i „Kłosów Ukraińskich”. Pięć lat później, w roku 1920, swoje zdolności pisarskie wykorzystywał, aby zarobić dodatkowe pieniądze. Pisał wtedy utwory satyryczne, teksty piosenek i skecze kabaretowe. Wspomnieć należy, iż podjął on współpracę z takimi kabaretami jak „Qui Pro Quo” czy „Czarny kot”.

Od roku 1926 kariera literacka Brzechwy nabrała rozpędu. W owym czasie wydał między innymi „Oblicza zmyślone”. W roku 1938 ukazał się szereg wierszy kierowanych do najmłodszych czytelników, czyli: „Tańcowała igła z nitką”, „Pomidor”, „Na straganie” czy „Żuraw i czapla”.  Najbardziej znany tom, w którym zamieścił poeta tytułowy wiersz, ukazał się w roku 1939. Była to „Kaczka Dziwaczka”. Choć utwory te przyniosły Brzechwie sławę, uznanie i zapewne miłość dzieci, w czasie wojny miał on napisać utwór, który stanie się jednym z największych i najdonioślejszych w jego literackiej karierze. „Akademia Pana Kleksa”, bo o tej pozycji mowa, odniosła spektakularny sukces i stała się jedną z najbardziej lubianych książek przez dzieci po dziś dzień. W latach 1961 i 1965 autor stworzył dwie kolejne części, mianowicie: „Podróże Pana Kleksa” oraz „Tryumf Pana Kleksa”.

Zagadnienia związane z polityką nie zajmowały dotychczas w twórczości Brzechwy zbyt wiele miejsca. Sytuacja ta uległa zmianie w okresie komunizmu, a zwłaszcza w latach 50. Wtedy to poeta tworzył wiersze propagandowe, hołdujące panującemu ustrojowi. Nie był agitatorem ani zwolennikiem ówczesnych władz, raczej widziano go w roli obserwatora, który tworzy pod dyktando partii.

Brzechwa zmarł 2 lipca 1966 roku w Warszawie. Pozostawił po sobie wiele utworów, dzięki którym pamięć o nim jest żywa do dnia dzisiejszego.