Gustaw Herling-Grudziński „Inny świat” - artyzm

O fenomenie „Innego świata” Herlinga-Grudzińskiego zdecydowało wiele czynników. Pisarz odwołuje się do długiej tradycji pisarstwa pamiętnikarskiego przemieszanego z relatywnie młodą literaturą faktu. Tym samym daje czytelnikowi prosty przekaz, że to o czym pisze zdarzyło się naprawdę, że jest to relacja o autentycznych wydarzeniach. Odbiorca jest w stanie potwierdzić historyczność wydarzeń. Nie należy zapominać jednak, że autor jest pisarzem, a utwór zaliczany do prozy dopuszcza wykorzystanie elementów autokreacji i fikcji. Nie jest jednak rzeczą najważniejszą dociekać ile w tym prawdy, a ile zmyślenia.

Bohater „Innego świata” występuje pod nazwiskiem pisarza, jako Gustaw Herling-Grudziński. Prowadzi on narrację pierwszoosobową. Jest uczestnikiem wydarzeń, czasami tylko obserwatorem, a innym razem powiernikiem sekretów innych. Zaskakująca jest wiedza jaką posiada o swoich współtowarzyszach niedoli. Oprócz opisu rzeczywistości obozowej, podaje nam krótkie historie, obrazki z życia innych. Przyczyny, które doprowadziły ich do tego, że znaleźli się w tym miejscu i w takiej sytuacji. Grudziński nie zostawia nie zakończonych historii, każdą doprowadza do końca. Nie zostawia czytelnika samemu sobie. Opisując życie innych - nie ocenia. Charakterystyczne jest to, że w całym utworze nie ma ani jednej oceny moralnej. Wręcz przeciwnie, Grudziński stara się wyłożyć i uzasadnić motywacje psychologiczne bohaterów opowiadań, tłumaczy dlaczego zachowali się tak, a nie inaczej. Stara się ich zrozumieć. Jak sam mówi, obóz łączy i zbliża. Ci którzy go przeżyli związani są więzią, która może przypominać przyjaźń ze szkolnej ławki.

Opisując rzeczywistość obozową posługuje się faktami. Swoich opisów nie sprowadza tylko do obserwacji. Podaje dokładną fakturę obozu, ilość więźniów, rodzaje pracy. Świadczy to o przygotowaniu warsztatowym, o znajomości rzeczy, które opisuje.

Grudziński nie jest suchym moralistą, jego zadanie nie polega na wytknięciu potknięć i błędów. Opisując swoje przeżycia nie oczekuje litości. Ma świadomość, że każdy mierzy się z rzeczywistością taką, w której przyszło mu żyć. Oni nie wybrali swojego losu, ale musieli go przyjąć i znosić tak jak potrafili. Jako były więzień wie, że obóz doprowadzał ludzi na skraj wytrzymałości psychicznej i fizycznej. Grudziński jest wiarygodny w swoich opowieściach. Nie czuć tu fałszu, ani zbędnego patosu. To co się stało było jak senny koszmar. Szczęśliwi ci, którzy po przebudzeniu nie czuli się upodleni.