Motyw przyjaźni człowieka ze zwierzęciem w literaturze - opracowanie

Motyw przyjaźni człowieka ze zwierzęciem był szczególnie często eksploatowany w literaturze dla dzieci i młodzieży. Ta grupa czytelników odczuwała bowiem zawsze najsilniejszą więź ze stworzeniami, które tak, jak oni nie poddają się ograniczeniom narzucanym przez społeczeństwo, kierując się przede wszystkim instynktowną potrzebą poczucia bliskości i pewnego rodzaju mentalnego porozumienia, które nie jest możliwe do wyrażenia słowami.

Ów fakt wykorzystał Gustaw Morcinek w swoim opowiadaniu skierowanym głównie do młodzieży w wieku szkolnym zatytułowanym „Łysek z pokładu Idy”. Opowiada ono o przyjaźni górnika Kuboka i konia pomagającego mu w bardzo trudnej i niebezpiecznej pracy przy wydobywaniu węgla. Łysek został tu przedstawiony jako istota doskonale rozumiejąca rzeczywistość, w której przyszło jej funkcjonować, z pełną świadomością dzieląca trudy górniczej pracy z przychylnym jej człowiekiem. Przyjaźń Kuboka z Łyskiem była relacją w pełni obustronną, koń posłusznie wypełniał bowiem polecenia górnika, a czasem nawet je wyprzedzał, otrzymując w zamian troskliwą opiekę i szacunek. Ostatecznym dopełnieniem ich wzajemnego porozumienia i dbałości był moment, w którym Łysek uratował Kuboka przed niechybną śmiercią pod zawalającym się kopalnianym stropem. W zamian za to zarząd kopalni podjął decyzję o wywiezieniu go na powierzchnię, tak, aby uratować jego uszkodzony przez nieustanne przebywanie w ciemnościach wzrok.

Podobny wątek posłużył także za kanwę powieści Jacka Londona pt.: „Biały kieł”. Tytułowy bohater był wilkiem, który po utracie matki trafił do obozu Indian. Ich wódz rozpoznał w zwierzęciu duszę swojego zmarłego brata, w wyniku rozmaitych problemów wilk trafił jednak w ręce organizatora psich walk. Od śmierci w trakcie jednej z nich uratował go Weedon Scott, co zapoczątkowało wielką przyjaźń człowieka i zwierzęcia, choć jej początki były trudne i wymagały odbudowy zaufania Białego Kła wobec ludzi, od których dotąd spotykały go jedynie krzywdy. W finale powieści wilk odwdzięczył się swemu panu za jego miłość i troskę, z narażeniem własnego życia ratując jego ojca przed atakiem pewnego opryszka.

Powieść „Lassie, wróć!” Erica Knighta opowiada natomiast o przyjaźni pomiędzy pięknym owczarkiem collie a małym chłopcem o imieniu Joe. Pies stał się dla dziecka najwspanialszym towarzyszem zabaw, a każdego dnia wiernie czekał pod budynkiem szkoły na swego pana, by razem z nim powrócić do domu. W wyniku problemów finansowych rodzice Joe’go zostają zmuszeni do sprzedania Lassie pewnemu bogatemu arystokracie, który wywozi psa do swojego majątku w innym regionie kraju. Rozstanie jest bardzo bolesne zarówno dla zwierzaka, jak i dla chłopca, który z całą wyrazistością zdaje sobie sprawę jak ważne miejsce Lassie zajmowała w jego życiu. W finale powieści owczarek wraca so swego ukochanego pana, przebywszy samodzielnie olbrzymi dystans, wiedziony własną tęsknotą i miłością do Joe’go.

W cyklu powieściowym Rydyarda Kiplinga zatytułowanym „Księga dżungli” zależność pomiędzy człowiekiem a zwierzętami wykracza poza ramy przyjaźni, bowiem jej bohater, Mowglie, zostaje wychowany prze stado wilków, później zaś wtajemniczony w życie dżungli i kierujące nią zasady przez niedźwiedzia Baloo. Świat ludzi, do którego chłopiec powraca po latach, okazuje się o wiele bardziej skomplikowany i nieprzyjazny niż środowisko zwierząt, w którym dorastał.