Mniejszość etniczna, mniejszości etniczne - definicja, przykłady, opis

Struktura narodowościowa poszczególnych państw jest niejednokrotnie bardzo skomplikowana. Zdarza się, iż jeden kraj zamieszkuje kilkanaście grup narodowościowych i etnicznych. Problemy powstałe na tle narodowym bywają szczególnie krwawe, przykładem mogą być choćby konflikty w krajach byłej Jugosławii. Trudno jednoznacznie wyznaczyć kryteria przynależności etnicznej. W takim wypadku decydują również czynniki subiektywne, jak choćby poczucie tożsamości poszczególnych osób. W prawie międzynarodowym nie stworzono jednej, uniwersalnej definicji mniejszości etnicznej, podobnie jak i mniejszości narodowej. Praktycznie każde państwo tworzy własne kryteria opisujące ten termin.

Próbując stworzyć definicję mniejszości etnicznej w warunkach polskich, musimy wziąć pod uwagę kilka cech charakterystycznych wyróżniających ją spośród pozostałych wspólnot ludności. Jak sama nazwa wskazuje, musi być to mniejsza grupa obywateli danego państwa, znacznie odróżniająca się przede wszystkim językiem, tradycją oraz kulturą (do zachowania których dąży). Ważnym czynnikiem pozwalającym określić daną społeczność jako mniejszość etniczną jest silne poczucie odrębności własnej wspólnoty etnicznej, a także chęć utożsamiania się z nią i jej obrony. Jeszcze inną właściwością tej zbiorowości jest fakt, iż wspólnota ta nie identyfikuje się z narodem posiadającym własne państwo. Właśnie kryterium posiadania bądź nieposiadania własnego państwa stało się podstawą do rozróżnienia zbliżonych do siebie pojęć mniejszości narodowych i mniejszości etnicznych. Nie jest łatwo również rozróżnić, która ze wspólnot jest mniejszością etniczną, a która wyłącznie grupą etniczną. Zdarza się, iż decydują o tym również czynniki polityczne – jak w przypadku Ślązaków.

Jako przykłady mniejszości etnicznych można podać Aromunów, Basków, Saamów (inaczej Lapończyków), a także Łemków i Karaimów. Poszczególne wspólnoty mogą tworzyć zwarte grupy skupione na jednym obszarze, bądź być rozproszone w wielu rejonach (żyć w tzw. diasporze). Na rozmieszczenie mniejszości etnicznych miały wpływ czynniki zarówno polityczne, ekonomiczne, geograficzne, jak i społeczne.

Od wieków występowały liczne napięcia spowodowane pobudkami etnicznymi. Mniejszości etniczne często stawały się obiektem dyskryminacji czy przymusowej asymilacji. By zapobiegać takim sytuacjom, prawo międzynarodowe zobowiązuje poszczególne państwa do przestrzegania praw mniejszości narodowych i etnicznych. Na mocy europejskich aktów prawnych (głównie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. oraz Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych z 1998 r.) mniejszości te powinny mieć zapewnioną możliwość posługiwania się macierzystym językiem, edukacji we własnym języku, zachowania rodzimej pisowni imienia i nazwiska. Wyżej wspomniane przepisy prawne nie rozwiązują jednak wszystkich problemów mniejszości.