Prawa obywatelskie - charakterystyka, interpretacja, przykłady

Prawami obywatelskimi określa się ustanowione w ustawie zasadniczej prawa obywateli danego państwa. Ich celem jest ochrona praw i wolności. Stanowią podstawę konstrukcji państwa demokratycznego. Na ich podstawie utrwalona zostaje więź formalna oraz prawna między państwem a obywatelem. Wynika stąd, iż na podstawie praw obywatelskich jednostka posiada uprawnienie do domagania się od państwa podjęcia się bądź tez zaniechania pewnych działań. 

Wśród praw obywatelskich najważniejszymi są: prawo do nauki, prawo do pracy oraz prawa wyborcze. Te ostatnie podzielić możemy na prawa czynne oraz bierne. Czynne prawo wyborcze to uprawnienie do głosowania na swoich przedstawicieli w demokratycznych, powszechnych wyborach. Z kolei prawami biernymi określa się możliwość kandydowania w wyborach. 

Na podstawie innego podziału prawa obywatelskie dzieli się na prawa i wolności osobiste (dzięki nim jednostka ma zagwarantowaną minimalna ingerencję państwa w życie osobiste), prawa polityczne (np. wspomniane wcześniej prawa wyborcze) oraz prawa socjalne i ekonomiczne (np. prawo do opieki społecznej, ochrony zdrowia, pracy i nauki).

W Polsce na straży ochrony praw obywatelskich stoi jednoosobowa instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich. Pierwszy raz urząd ten został powołany w 1988 roku. Podstawę jego działania stanowi Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Rzecznik jest niezależny od innych organów państwowych i ze swej działalności odpowiada jedynie przez sejmem. Do RPO można zgłosić się w przypadku stwierdzenia naruszenia praw lub wolności obywatelskich. Należy zaznaczyć, iż może nastąpić to dopiero w momencie wyczerpania innych dróg dochodzenia swoich roszczeń.Aktualnie funkcję Rzecznika Praw Obywatelskich pełni Irena Lipowicz. 

Prawa obywatelskie nie są równoznaczne z prawami człowieka. Tymi pierwszymi nazywamy prawa publiczne, odpowiadające za relacje miedzy państwem reprezentowanym przez władzę a mieszkańcami danego kraju. Z kolegi prawa człowieka to prawa przynależne każdemu człowiekowi niezależnie od miejsca zamieszkania czy posiadanego obywatelstwa.