Parlamentaryzm - Parlamentaryzm w Anglii - geneza, historia, opis

Parlamentaryzm jako forma sprawowania rządów przy współpracy dwóch niezależnych od siebie organów, czyli parlamentu i rządu, jest przejawem zastosowania w praktyce zasad ustroju demokratycznego. Parlamentaryzm w Europie faktycznie zaczął funkcjonować od około XIX wieku, jednakże na terenie obecnej Wielkiej Brytanii jego początki sięgają epoki średniowiecza.

Parlamentaryzm angielski powstał jako rezultat zgromadzeń wasali królewskich, których nazywano prałatami oraz baronami. W XIV wieku do zgromadzeń przystąpili reprezentanci klasy mieszczańskiej oraz rycerstwa. Wówczas nastąpił podział na Izbę Parów, w skład której wchodzili bezpośredni poddani królewscy (czyli prałaci i baronowie) oraz Izbę Gmin. Do zadań parlamentu angielskiego od tego okresu należały kwestie podatkowe, legislacyjne oraz związane ze sprawowaniem władzy sądowniczej. Nie miał miejsca podział składu Izby Gmin, gdzie posłowie mieszczańscy oraz rycerscy głosowali zgodnie nad uchwalaniem prawa.

Wraz z upływem czasu zmiany nastąpiły w zakresie stronnictw w parlamencie – doszło do podziału na ugrupowania wigów oraz torysów, czyli liberałów oraz konserwatystów. Rada królewska została przekształcona w Radę Ministrów, której przewodniczył premier. Był to organ niezależny, aczkolwiek znajdował się pod zwierzchnictwem Izby Gmin. W związku z tym kształt rządu zależał od tego, które ugrupowanie posiadało przewagę w Izbie Gmin. Obecnie sytuacja przedstawia się w sposób analogiczny. Warto podkreślić, iż system ten nie został uregulowany pisemnymi przepisami prawa, odzwierciedla bowiem zwyczajowe zastosowanie prawa.

Parlamentaryzm brytyjski wielokrotnie był narażany na zachwianie swej pozycji poprzez rewolucyjne nastroje w państwie oraz faktyczne działania wojny domowej. Cromwell przeprowadził zmiany, w wyniku których Izba Gmin zyskała władzę w państwie przy umniejszeniu wpływów monarchy czy też Izby Lordów. Pozycja króla jest nadal bardzo silna, jednak musi zyskać aprobatę parlamentu przy tworzeniu każdej ustawy. Taki stan rzeczy istnieje także współcześnie.