Okręgi wyborcze - definicja, opis, przykłady

Okręg wyborczy to wyodrębniona część terytorium kraju, posiadająca status granicy umownej, niezbędna po przeprowadzenia wyborów zgodnie z obowiązującym prawem. Nie obowiązuje ujednolicony system tworzenia okręgów. W zależności od rodzaju wyborów – do parlamentu, na urząd prezydenta Polski czy też przeprowadzenia referendum – ustanawia się jednostki terytorialne, aby utworzyć jednakowe listy wyborcze dla danego terenu. Potencjalni kandydaci są przypisani do konkretnego okręgu. Można wyróżnić okręgi jednomandatowe oraz wielomandatowe. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku wyborów do Sejmu i Senatu, do rad samorządowych czy też do Parlamentu Europejskiego.

Polskie ustawodawstwo w tym zakresie zawarte jest w kilku aktach prawnych. Wszelkie informacje o ustanawianiu oraz zakresie terytorialnym okręgu wyborczego zamieszczone są w obwieszczeniu Państwowej Komisji Wyborczej. Istnieje jasny termin, do którego należy taką informację przedłożyć w formie pisemnej dla wiadomości społeczeństwa – najpóźniej  na 52 dni przed planowanymi wyborami. Zarejestrowanie w okręgu wyborczym listy kandydatów stanowi jego wyznacznik. 

Każdy okręg wyborczy posiada pewną ilość mandatów wyznaczających miejsce w instytucji, do których wybierani są przedstawiciele. Liczba mandatów do Sejmu, Senatu, rad samorządowych, parlamentu nie jest stała, zależy bowiem od liczby mieszkańców. Nie jest także zależna od frekwencji wyborczej. Z kolei stałą wartość stanowi ilość polskich reprezentantów w Parlamencie Europejskim. Stosowany jest podział na poszczególne okręgi w myśl zasady proporcjonalności do liczby uzyskanych przez kandydatów głosów.

Jeszcze inne wymogi istnieją przy wyborze instytucji jednoosobowych, takich jak urząd Prezydenta RP, wójtów, burmistrzów oraz prezydentów miast. Nie są oni wybierani w okręgach wyborczych. Prezydent RP jest wybierany przez obywateli całego państwa, natomiast wójt, burmistrz i prezydent miasta zdobywa poparcie na terenie miasta lub gminy, z której kandyduje.