Prezydent RP - Prerogatywy prezydenta. Opracowanie

W systemach demokracji parlamentarnej spotyka się różne modele podziału zakresów władzy, co szczególnie widoczne jest na linii prezydent-premier i prezydent-parlament. W polskim systemie politycznym Konstytucja z 1997 r. dość mocno ogranicza władzę prezydenta na rzecz rządu i prezesa Rady Ministrów. Prezydent może wydawać liczne akty urzędowe (zgodnie z kompetencjami wyszczególnionymi w piątym rozdziale Konstytucji RP), dla swej ważności wymagają one jednak podpisu premiera (tzw. kontrasygnaty), który tym samym przejmuje za nie odpowiedzialność przed parlamentem. Konstytucja wyróżnia także akty urzędowe, które nie wymagają podpisu szefa rządu – są to tzw. prerogatywy (przywileje) prezydenta.

Art. 144 ust. 3 Konstytucji RP wymienia trzydzieści prerogatyw prezydenta. Są to m.in.: zarządzenie wyborów do sejmu i senatu i zwoływanie pierwszych posiedzeń obu izb, inicjatywa ustawodawcza, zarządzenie referendum ogólnokrajowego, desygnacja i powołanie prezesa Rady Ministrów, powoływanie sędziów, stosowanie prawa łaski (prerogatywa ta stanowi odwołanie do uprawnień posiadanych w przeszłości przez monarchę), nadawanie obywatelstwa polskiego (wraz z wyrażaniem zgody na zrzeczenie się tego obywatelstwa). Inne prerogatywy to także: zrzeczenie się urzędu prezydenta RP (do zastosowania tej prerogatywy w Polsce nigdy nie doszło), powoływanie członków licznych instytucji, np. Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Polityki Pieniężnej, Rady Bezpieczeństwa powoływanie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego czy też Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Posiadanie określonych prerogatyw warunkuje rolę prezydenta w państwie i związane jest z przyjęciem przez państwo określonego systemu politycznego. Im więcej prezydent ma prerogatyw i im bardziej jego władza sięga w kierunku drugiego członu władzy wykonawczej (rządu), tym wyraźniej ustrój danego państwa przybiera model semiprezydencjalny lub prezydencjalny (z kluczową ustrojową pozycją prezydenta).

Konstytucja z 1997 r., jak wspomniano na wstępie, ograniczyła władzę prezydenta na rzecz rządu i parlamentu, prezydentowi przyznano jednak wspomniane prerogatywy, które wraz z powszechnymi wyborami prezydenckimi i dość dużymi uprawnieniami prezydenta w kwestiach np. obronności czy arbitrażu w konfliktach rządu i parlamentu powodują, że prezydent nadal pozostaje istotnym graczem na polskiej sceny politycznej.