Odpowiedzialność cywilna - definicja, opis, przykłady, rodzaje

Odpowiedzialność cywilna oznacza odpowiedzialność, jaką ponosi człowiek w wyniku wyrządzenia szkody innej osobie (dotyczy także potencjalnej możliwości wyrządzenia szkody). Szczegółowe przepisy dotyczące odpowiedzialności cywilnej zawiera Kodeks cywilny. 

Wyróżnia się dwie podstawowe formy odpowiedzialności cywilnej: odpowiedzialność deliktową i kontraktową. Odpowiedzialność deliktowa wiąże się z deliktem (czynem niedozwolonym) i polega na zdarzeniu lub działaniu, w wyniku którego szkodę ponosi osoba trzecia lub jej majątek. Odpowiedzialność kontraktowa jest natomiast związana z niewykonaniem lub niewłaściwym wykonaniem zapisu danego kontraktu (który został zapisany wcześniej między stronami). Jeśli jedna ze stron nie wywiąże się z kontraktu, druga ma prawo dochodzić odpowiedzialności, za wyrządzone w ten sposób szkody.

Warto zastanowić się nad znaczeniem kluczowego dla odpowiedzialności cywilnej pojęcia szkody. Jest ono rozumiane zarówno jako rzeczywiste utracenie pewnej części majątku przez poszkodowanego, jak i tzw. utracony zysk - czyli korzyści, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć gdyby nie wyrządzona przez nas szkoda. Jeśli chodzi natomiast o bliższe znaczenie pojęcia szkoda majątkowa - może to być, po pierwsze, utrata materialnego majątku (np. wybicie szyby w samochodzie), a po drugie, szkoda związana z osobą, czyli uszczerbek na zdrowiu, czy zniszczenie noszonego ubrania. Warto podkreślić, że wysokość odniesionej szkody może być określona zarówno przez osoby zainteresowane, jak i przez sąd w toku odpowiedniego postępowania.  

Sposobem zabezpieczającym każdego człowieka przed poniesieniem odpowiedzialności cywilnej (tzn. przed ponoszeniem nadmiernych kosztów) jest ubezpieczenie OC. Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej polega na tym, że odszkodowanie dla osoby, która poniosła szkodę jest płacone z funduszy ubezpieczenia (dzięki wcześniej opłacanym składkom). Odpowiedzialność nadal spoczywa na osobie, która wyrządziła szkodę, ale nie występuje tutaj konieczność samodzielnego wyrównywania strat poniesionych przez osobę poszkodowaną. 

W odpowiedzialności cywilnej, a dokładnie konieczności naprawienia wyrządzonej szkody, obowiązują trzy podstawowe zasady: zasada winy (szkodę naprawia osoba, z której winy doszło do wyrządzenia szkody), zasada ryzyka (właściciel danej rzeczy/firmy ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone w wyniku jej funkcjonowania) oraz zasada służebności (związana z zasadami współżycia społecznego).