Odpowiedzialność deliktowa i kontraktowa - opis i porównanie

Odpowiedzialność deliktowa to dwa rodzaje odpowiedzialności związane z odpowiedzialnością cywilną, czyli odpowiedzialnością ponoszoną za wyrządzenie szkody osobie trzeciej. Odpowiedzialności te różnią się pod względem przyczyn poniesionej szkody.

Odpowiedzialność deliktowa jest związana z popełnieniem deliktu, czyli czynu prawnie niedozwolonego. Odpowiedzialność tego typu jest regulowana przez dużą grupę przepisów zawartych w Kodeksie cywilnym (art. 415.-449.). Kluczowy jest tutaj pierwszy ze wspomnianych artykułów, który stwierdza: Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Dla zaistnienia odpowiedzialności deliktowej konieczne jest spełnienie czterech przesłanek: popełnienie przez daną osobę czynu niedozwolonego, powstanie pewnej szkody, związek między deliktem a powstałą szkodą oraz wina sprawcy. Brak spełnienie powyższych przesłanek powoduje, że w danej sprawie sprawca nie ponosi odpowiedzialności cywilnej.

Odpowiedzialność kontraktowa, w przeciwieństwie do odpowiedzialności deliktowej, nie jest związana z popełnieniem czynów niedozwolonych. Wiąże się ona z niewywiązaniem się (niewykonanie lub błędne, niewystarczające wykonanie) jednej z osób z warunków ustalonych w kontrakcie (umowie). Mogą wówczas powstać szkody, za które odpowiedzialność cywilną ponosi sprawca. Przepisem Kodeksu cywilnego kluczowym dla odpowiedzialności kontraktowej jest art. 471.: „Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.”

Jak wspomniano, odpowiedzialność deliktowa i odpowiedzialność kontraktowa różnią się ze względu na przyczyny poniesionej szkody - charakter działalności sprawcy. Niezależnie jednak od rodzaju działalności sprawcy, jeśli w wyniku jego postępowania została poniesiona szkoda, ma on obowiązek wypłacenia zadośćuczynienia (odszkodowania) osobie poszkodowanej. Pod tym względem odpowiedzialność deliktowa i kontraktowa są więc podobne - obie prowadzą do jednego rezultatu - poniesienia kosztów. Koszty te mogą być zmniejszone w wyniku ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (tzw. OC), w wyniku którego odszkodowanie płacone jest z funduszu ubezpieczenia (od ubezpieczonego sprawcy wymaga się jedynie regularnego opłacania składek o ustalonej wysokości).