ROPCiO - Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela - cele, działalność, charakterystyka

Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela można zdefiniować jako centroprawicową organizację, która powstała 25. marca 1977 roku w wyniku sprzeciwu wobec polityki prowadzonej przez władze komunistyczne. Już niemal 2 lata wcześniej pojawiła się inicjatywa, która w swojej treści traktowała o konieczności powołania organizacji mającej za przedmiot ochronę praw podstawowych w ówczesnej sytuacji polityczno-społecznej. 

Miał to być bowiem jeden z pierwszych etapów prowadzących docelowo do stworzenia niepodległościowej partii politycznej. Przełom 1975 i 1976 roku przyniósł decyzję o powstaniu tajnego Nurtu Niepodległościowego. Wśród jego założycieli znaleźli się m.in.: A. Czuma, A. Wojciechowski czy L. Moczulski. W połowie 1976 roku ten ostatni opracował program minimum. Kolejnym znaczącym etapem w ewolucyjnym zacieśnianiu współpracy środowisk niepodległościowych stało się wydawanie pisma „U progu”. 

Dość istotną datą jest również 12. marca 1977 roku, gdyż to właśnie wówczas odbył się w Warszawie zjazd delegatów Nurtu Niepodległościowego, podczas którego zainicjowano koncepcję tzw. „góry lodowej”. Początki oficjalnej działalności Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela przypadają natomiast na dzień 26 marca 1977 roku, gdyż to wówczas ostateczny kształt projektu „Apelu do społeczeństwa” sygnowany osiemnastoma podpisami takich działaczy, jak np.: gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Andrzej Czuma, Kazimierz Janusz, Marek Myszkiewicz-Niesiołowski czy ks. Bohdan Papiernik.

Swoistym rdzeniem, o który Ruch Obrony oparł swoje działania stały się Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka. Proklamacja Apelu praktycznie zbiegła się w czasie z oficjalną ratyfikacją Paktów przez Radę Państwa PRL. Za takim działaniem władzy musiało iść ich respektowanie, a to bardzo ucieszyło sygnatariuszy i zwolenników Apelu. Ruch nie posiadał władz, statutu czy członkostwa. Czynnikiem mającym decydujący wpływ na ten ostatni aspekt było samookreślenie. Przyjęta formuła stanowiła co prawda pewne ułatwienie dla podejmowanych działań, aczkolwiek mogła także stanowić realną groźbę infiltracji członków i całego Ruchu przez ówczesne władze. 

ROPCiO przyjął różne formy działania. Jedną z nich – a przy tym najbardziej rozpowszechnioną – było wydawanie oficjalnych dokumentów, takich jak np.: listy otwarte, apele czy deklaracje. Inną – zakładanie i prowadzenie punktów konsultacyjno-doradczych, których głównym zadaniem było udzielanie pomocy osobom prześladowanym przez ówczesne władze. Ruchowi nie udało się uniknąć wielu trudności, w tym także – jak się później okazało tego najdalej idącego w skutkach – konfliktu personalnego. To właśnie on stał już u podnóża samorozwiązania się Nurtu Niepodległościowego w połowie 1978 roku, a następnie ujawnił się jako główna przyczyna hamująca rozwój Ruchu. Taki stan doprowadził do tego, że część jego działaczy zaczęła tworzyć tzw. Zespoły Inicjatywy Obywatelskiej. Narastający na linii A. Czuma – L. Moczulski konflikt osiągnął swoiste apogeum przy organizacji oddzielnych ogólnopolskich spotkań przypadających na dzień 10. grudnia 1978 roku.