Cypr - Grecja - charakterystyka stosunków między Cyprem i Grecją. Opracowanie

Cypr jest wyspą położoną we wschodniej części Morza Śródziemnego w odległości około 1000 kilometrów od greckiego Peloponezu. Mimo tej dość znacznej odległości, już w XII i XI wieku p.n.e. wyspę kolonizowali Achajowie (przodkowie dzisiejszych Greków), niosąc tu swoje zwyczaje, religię i kulturę. Warto dodać, że wcześniej wyspa była zamieszkiwana przez osadników m.in. z pobliskiego Libanu, Babilonii i Palestyny. Współcześnie ponad 80% ludności Cypru stanowią Grecy cypryjscy. Bliskość kulturowa i ludnościowa Grecji i Cypru w wyraźny sposób wpłynęła na kształtowanie się stosunków między tymi obszarami, także w XX wieku.

Po I wojnie światowej Cypr zajęła Wielka Brytania, jednak w wyniku intensywnej działalności dyplomatycznej Greków i akcji protestacyjnych cypryjskiego biskupa Makariosa, żądających przyłączenia Cypru do Grecji (przeprowadzono nawet plebiscyt na wyspie, którego wyniki wskazywały na gotowość mieszkańców do przyłączenia obszaru do Grecji), a następnie niepodległości wyspy, Wielka Brytania w 1960 r. musiała zrezygnować z władzy nad Cyprem. W wyniku odrzucenia przez Brytyjczyków idei przyłączenia Cypru do Grecji, w Grecji powstał radykalny ruch EOKA (Cypryjska Organizacja Wyzwolenia Narodowego), który terrorystycznymi środkami zaczął dążyć do zjednoczenia wyspy z Grecją. W 1960 r. proklamowano powstanie niepodległej Republiki Cypryjskiej, której gwarantami stały się Wielka Brytania, Grecja i Turcja (Cypr zamieszkiwała wówczas znaczna mniejszość turecka).

Jednym z warunków niepodległości było nadanie Cyprowi konstytucji, która gwarantowała 18% mniejszości tureckiej 40% udział w rządach, w tym każdorazowego wiceprezydenta Republiki. Miało to na celu niedopuszczenie do wybuchu rozwijającego się konfliktu między zamieszkującymi wyspę cypryjskimi Grekami i cypryjskimi Turkami. Konflikt ten jednak nasilał się i w latach 60. dochodziło do starć zbrojnych. W tym samym czasie Grecja wciąż oczekiwała przyłączenia wyspy – czyli tzw. „enosis”, co było przeciwieństwem postulowanej przez Turków idei „taksim”, czyli podziału wyspy na dwie części – grecką i turecką.

Dążenia Greków do połączenia Cypru z Grecją były tak silne, że kiedy w 1974 r. doszło z inicjatywy EOKA na Cyprze do zamachu stanu i obalenia prezydenta Cypru Makariosa III, nowy rząd za główny cel obrał zjednoczenie wyspy z państwem greckim. Zamach ten był przygotowywany przez Greków z pełną akceptacją rządzących wtedy w Grecji tzw. czarnych pułkowników. Makarios III udał się wówczas na sesję Organizacji Narodów Zjednoczonych, która poparła legalny rząd Cypru. Jednocześnie doszło do zajęcia zbrojnego północnej części Cypru przez wojska tureckie.

Makarios III wrócił do władzy w 1976 r., jego próby porozumienia się z częścią turecką skończyły się jednak niepowodzeniem. Grecy zrezygnowali z podejmowania prób przyłączenia Cypru, akceptując jego niepodległość.