Jemen - wojna domowa w Jemenie - opracowanie

W ciągu ostatniego stulecia terenem Jemenu wielokrotnie wstrząsały wojny. Początek XX wieku to walki o wyzwolenie spod panowania tureckiego oraz brytyjskiego, lata późniejsze to już wewnętrzne starcia między Jemenem Północnym i Południowym, popierane przez mocarstwa obce próbujące rozszerzyć swoje strefy wpływów. 

Pierwsza wojna domowa wybuchła w 1962 roku, kiedy to po śmierci imama Ahmeda Ibn Jahijja al-Mutawakkil zawiązał się spisek wojskowy przeciwko nowemu władcy, imamowi Badrowi. 25 września w Sanie doszło do wystąpienia rebeliantów, ataku na siedzibę imama i jego detronizacji. Władza w mieście znalazła się w rękach rewolucjonistów, którzy proklamowali utworzenie Arabskiej Republiki Jemenu. Sam Badr zdołał schronić się w sąsiedniej Arabii Saudyjskiej i stamtąd próbował organizować siły zdolne odzyskać panowanie w kraju. Tymczasem wojskom republikańskim przyszły z poparciem Egipt i Związek Radziecki. Natomiast stronę rojalistów poparły Arabia Saudyjska, Francja, Iran, Wielka Brytania oraz Jordania. Nowe władze nie cieszyły się zbyt dużym poparciem jemeńskich plemion, a zwolennicy Badra stopniowo odzyskiwali kontrolę nad północnymi terenami. 

Obalony przywódca Jemenu wkrótce powrócił do kraju i rozpoczął regularną walkę o odzyskanie władzy. Szala zwycięstwa przechylała się z jednej na drugą stronę, konflikt przedłużył się na szereg lat. W 1969 roku Brytyjczycy oddali władzę w kontrolowanym przez siebie rejonie, wobec czego proklamowano niepodległość Republiki Jemenu Południowego, której nazwę zmieniono zaledwie rok później, po zdobyciu przez marksistów Adenu, na Ludowo-Demokratyczną Republikę Jemenu. 

Do podpisania porozumienia między walczącymi stronami doszło w 1970 roku. Nie oznaczało to jednak zaprzestania rywalizacji, walki toczono także w latach 70-tych i 80-tych. Po kilkudziesięciu latach walk doszło do zjednoczenia obu części Jemenu – 22 maja 1990 roku powstała zjednoczona Republika Jemenu. Wprowadzono nową konstytucję, przeprowadzono wybory parlamentarne, podzielono się także  najważniejszymi stanowiskami państwowymi. 

Proces jednoczenia państwa nie został jednak przeprowadzony do końca, bowiem 4 maja 1994 roku wybuchła kolejna wojna domowa. Bezpośrednią przyczyną konfliktu była zła sytuacja gospodarcza kraju, powstała m.in. wskutek decyzji o wsparciu Iraku w wojnie w Zatoce Perskiej, której konsekwencją było eksmitowanie ludności jemeńskiej z państw Zatoki. Momentalnie setki tysięcy obywateli straciły środki utrzymania czerpane do tej pory z pracy za granicą. 21 maja Południowy Jemen odłączył się od Republiki. Zbrojne starcia prowadzone były do lipca. Wojska Północy wspierane były m.in. przez Stany Zjednoczone, co w dużym stopniu przyczyniło się do ich zwycięstwa. 

Decydujące dla losów konfliktu było zdobycie Aden przez oddziały prezydenta Ali Abd Allaha as-Saleha w dniu 7 lipca. Był to ostatni akord wojny domowej. Ogłoszona przez głowę państwa amnestia pozwoliła na powrót tysięcy uciekinierów. Sytuacja w Jemenie aktualnie jest względnie stabilna, nie oznacza to jednak, iż nie dochodzi do mniejszych starć między poszczególnymi plemionami.