Nacjonalizm a rasizm - porównanie i charakterystyka postaw społeczno-politycznych

Nacjonalizm to pogląd głoszący, że najwyższą wartość jest naród. Naród jest postrzegany jako najważniejsza część społeczeństwa. Bardzo często zdarza się, że nacjonalizm sprowadza się do rasizmu. Rasizm jest poglądem wyznającym wyższość jednej grupy etnicznej nad drugą. Argumenty rasizmu są zazwyczaj słabej jakości i podyktowane są zwyczajnym szowinizmem. Nacjonalizm głosi, że dany naród jest najważniejszy, a tym samym lepszy od innych.

Rasizm może więc okazać się narzędziem promowania nacjonalizmu. Jeżeli nacjonalizm będzie chciał wywyższyć jeden naród nad drugi, skorzysta z argumentacji rasistowskiej. Podobieństwa w tych dwu nurtach są dosyć widoczne - zarówno nacjonalizm, jak i rasizm proponuje supremację jednej grupy nad drugą. Różnica polega jedynie na punkcie odniesienia, dla rasizmu jest to rasa, grupa etniczna, a dla nacjonalizmu jest to naród, narodowość.

Świat zna bardzo wiele przykładów nacjonalizmu, który szedł ramię w ramię z rasizmem – w XX w. można było znaleźć kilka przykładów rasistowskiego nacjonalizmu były to m.in. hitlerowskie Niemcy, Apartheid w RPA czy Ku-Klux Klan w Stanach Zjednoczonych.

Nacjonalizm jest zgodny z rasizmem wtedy, kiedy dotyczy jednorazowego narodu, tak jak np. Niemcy za czasów Hitlera. Może być jednak tak, że nacjonalizm będzie promował cały naród, który składa się z różnych grup etnicznych, ale ze względu na swoje długoletnie koegzystowanie nie zwraca uwagi na rasowe uprzedzenia.

Naród może się więc składać z różnych ras czy grup etnicznych nie kolidujących ze sobą. Taką postawę można zauważyć w społeczeństwach wielokulturowych. Nacjonalizm bardzo często promuje ideę jednego narodu, czystego rasowo i wyjątkowego. Rasizm jest wtedy tutaj tylko dodatkiem, niechęć wobec obcych, imigrantów niesie ze sobą kolejne pojęcie – ksenofobii. Ksenofobia jest to strach przed obcymi i wynika ona raczej z nieuzasadnionych uprzedzeń i stereotypów panujących wśród różnych nacji. Z reguły rasizm atakuje najsłabsze punkty danych grup i wyolbrzymia ich przywary po to, by stały się wyznacznikiem oceny oraz jakości danej rasy czy narodu.

Rasizm i nacjonalizm mają ze sobą bardzo wiele wspólnego. Nacjonalizm jest tą agresywniejszą formą patriotyzmu, tą skrajniejszą, doprowadzoną do absurdu. Może posłużyć nacjonalizmowi za broń propagandową. I chociaż dzisiejsze społeczeństwa i państwa potępiają jednomyślnie rasizm oraz agresywny nacjonalizm, to jego działalność nie znikła, a raczej przeszła do defensywy.