Meksyk - wojna domowa w Meksyku - geneza, przebieg, skutki

Od końca lat 70-tych XIX wieku w Meksyku w wyniku przewrotu władzę dyktatorską objął Porfirio Diaz. Formalnie ogłosił się prezydentem, jednak faktycznie sprawował rządy w sposób autokratyczny. Okres jego długoletniego panowania to przede wszystkim czas procesu modernizacji Meksyku, przeprowadzonej jednak kosztem niższych klas społeczeństwa i przy praktycznej monopolizacji przemysłu i rolnictwa przez grupę najbogatszych obywateli. 

Takie działania prezydenta budziły coraz większy protest wśród najbiedniejszych, którzy częstokroć tracili ziemię na korzyść wielkich właścicieli ziemskich i przemysłowych. Swoje niezadowolenie zaczęły wyrażać także grupy Indian i Metysów, które były poszkodowane w największym stopniu. Na początku nowego stulecia rozpoczęła się w prasie kampania przeciwko dyktaturze Diaza, nazywanej często porfiriatem. Próba stłumienia krytyki nie udała się, a sytuacja w kraju z biegiem lat stawała się coraz bardziej napięta, szczególnie, iż obok bogacenia się wielkich obszarników kosztem słabszych duże wpływy zaczęły uzyskiwać w państwie także koncerny amerykańskie. Porfirio Diaz starał się zniwelować skutki wzburzenia – postanowił, iż do wyborów prezydenckich w 1910 roku dopuści kandydata opozycji. Został nim Francisco I. Madero. Jednak przebieg samych wyborów był z góry przesądzony, bowiem Diaz nakazał aresztować kontrkandydata i wkrótce ogłoszony został zwycięzcą. Po uwolnieniu Madero udał się do Teksasu i stamtąd nawoływał do zbrojnego powstania przeciwko rządom Diaza. Na jego apel obywatele Meksyku odpowiedzieli tworzeniem grup rebeliantów i wszczęciem zbrojnej rewolty jeszcze w 1910 roku. 

Lider opozycji wkrótce stanął na czele nowo powstałych oddziałów, które zamierzały odsunąć Diaza od władzy. Wojna domowa wszczęta przez rebeliantów szybko przyniosła zamierzony efekt – 25 maja 1911 roku Porfirio Diaz zrzekł się urzędu prezydenta i uciekł do Europy. Rządy w kraju przeszły w ręce Madera, jednak nie oznaczało to końca wojny domowej. Umiarkowany program nowego prezydenta w stosunku do reformy państwa nie podobał się dużej części społeczeństwa, która liczyła na radykalne przeciwstawienie się dominacji wielkich obszarników i kapitału amerykańskiego. Ponownie zaczęły się rozruchy w kraju i wzajemne starcia zwolenników i przeciwników Madero. Wkrótce miasto Meksyk wpadło w ręce jednego z przywódców nowych rebeliantów, Victoriano Huerta, który zgładził Maderę. W międzyczasie doszło do podziałów wśród rewolucjonistów – poszczególne grupy starały się przeforsować własny pomysł na reformę państwa i na tym tle dochodziło między nimi do poważnych nieporozumień. Władza szybko przechodziła z rąk do rąk – 1914 roku prezydentem został Venustiano Caranza, który z kolei zwalczany był przez Francisco Villę. Okres walk wewnętrznych trwał jeszcze do 1917 roku, kiedy to zdołano wprowadzić nową konstytucję dla Meksyku i ustabilizować sytuację kraju (choć nie na długo).