Pakt trzech mocarstw - geneza, postanowienia

Szybki rozwój sytuacji wojennej podczas II wojny światowej pociągał za sobą równie prędkie zmiany sojuszów, szczególnie w ostatniej fazie konfliktu. Pierwsze lata walk to przede wszystkim zwycięstwa wojsk hitlerowskich i opanowywanie przez III Rzeszę kolejnych terenów europejskich. 

Strategia niemiecka w początkowej fazie wojny w głównej mierze opierała się na przymierzu ze Związkiem Radzieckim i Włochami rządzonymi przez Benito Mussoliniego, z czasem zwrócono się również w stronę Japonii, która stała się sprzymierzeńcem Hitlera na Dalekim Wschodzie. Mimo zawartych porozumień, współpraca nie zawsze przebiegała bez zakłóceń i nieporozumień. W celu wzmocnienia sojuszu, a także rozgraniczenia strefy między państwami wchodzącymi w skład bloku, Niemcy postanowiły zwołać specjalną konferencję do Berlina. Minister spraw zagranicznych Rzeszy, Ribbentrop, powiadomił odpowiednich ministrów Włoch i Japonii, by zjawili się pod koniec września 1940 roku w Niemczech. 

Spotkanie odbyło się 27 września i zaowocowało podpisaniem trójstronnego paktu niemiecko-włosko-japońskiego, zwanego Paktem Trzech. Dokument ten zawierał ustalenia co do podziału stref wpływów między sygnatariuszami – Japonia dała wolną rękę Hitlerowi i Mussoliniemu w Europie, natomiast pozostali sojusznicy zobowiązywali się nie ingerować w działania i podział terytoriów na Dalekim Wschodzie. Dodatkowo wspomniane kraje zobowiązywały się do udzielenia pomocy militarnej, gospodarczej czy politycznej w sytuacji, gdy któreś z nich zostanie zaatakowane przez inne państwo „niebiorące udziału w wojnie europejskiej lub konflikcie chińsko-japońskim”. Jeden z punktów dotyczył stosunków członków bloku ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, którego przedstawicieli nie zaproszono na konferencję do Berlina. Podkreślano, iż pakt nie ma wpływu na relacje polityczne każdego z sojuszników z ZSRR. Czas trwania porozumienia ustalono na 10 lat. W miarę rozwoju wydarzeń wojennych pakt rozrastał się. 22 listopada 1940 roku przystąpiły do niego Rumunia oraz Węgry, dwa dni później Słowacja, a w pierwszych miesiącach 1941 roku Bułgaria i Jugosławia, na koniec przyłączyło się również Niezawisłe Państwo Chorwackie. 

Podpisanie tego sojuszu niewątpliwie umocniło pozycję Hitlera i pozwoliło mu na stworzenie silnego frontu w walce przeciw aliantom. Pakt Trzech miał być ponadto zabezpieczeniem Hitlera w planowanym starciu z ZSRR, jednak ostatecznie rozległy sojusz nie przyniósł III Rzeszy zwycięstwa w całej wojnie.