Leon Wyczółkowski - biografia, życiorys

Jeden z największych polskich malarzy doby realizmu, doskonale posługujący się zarówno pędzlem, jak i węglem oraz grafitem. Sytuuje się w nurcie realistycznym, a więc stylu malarskim, który za główny temat bierze sobie portretowanie scen ukazujących prostych, często biednych, ludzi. Nie posługuje się agresywnymi kolorami stawiając raczej na przygaszoną paletę barw i wierność, a nawet – brutalizm w przedstawianiu szczegółów rzeczywistości.

Zapoczątkowany we Francji przez Gustawa Courbeta (słynni „Kamieniarze”), szybko przyjął się w Polsce i znalazł szerokie grono naśladowców. Z realizmu słynęli Aleksander Gierymski oraz Józef Chełmoński, a także Jan Matejko i Jacek Malczewski, choć ten ostatni kieruje się raczej w obręb symbolizmu.

Leon Wyczółkowski urodził się w 1852 roku niedaleko w małej wsi, niedaleko Garwolina. Od dzieciństwa ujawniał szerokie zdolności plastyczne, co zaprowadziło go do klasy rysunkowej w warszawskiej szkole, gdzie uczył się pod okiem Wojciecha Gersona, który sam oprócz wybitnego talentu pedagogicznego specjalizował się w realistycznym malarstwie pejzażowym, a następnie studiował w akademii w Monachium oraz w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem jednego z najznamienitszych polskich malarzy – Jana Matejki.

Później, jak się okaże, Wyczółkowski będzie profesorem na tej uczelni, następnie z przeniesie się do warszawskiej ASP. W 1897 roku był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Było to ugrupowanie, którego główny cel stanowił podwyższenie poziomu sztuki plastycznej w Krakowie i Warszawie.

Wyczółkowski nie trzymał się sztywno jednej konwencji malarskiej. Od realizmu i nastawienia na szczegół przeszedł do tendencji impresjonistycznych, chętnie używając światłocienia i rozmytych kolorów oraz podejmując sceny rodzajowe związane z naturą. Następnie przeszedł do zainteresowania symbolizmem, co znalazło odbicie w jego dziełach plastycznych, dalej – dzięki znajomości z fascynatem Japonii, Feliksem Jasieńskim – przeszedł do tworzenia scen orientalnych.

Trzeba zaznaczyć, iż Wyczółkowski specjalizował się nie tylko w przedstawianiu kwiatów i pejzaży. W jego sporym dorobku znaleźć możemy zarówno sceny fantastyczne („Dziewczyna i bazyliszek”), jak i te zaczerpnięte z dzieł literackich („Gertruda Komorowska na saniach”, „Lilla Weneda”) oraz inspirowane religią („Głowa Chrystusa”). Wyczółkowski znany jest także ze scen historycznych („Zygmunt August z Barbarą”) oraz przedstawień kobiecych („Studium Włoszki”).

Po wyjeździe na Ukrainę malarz zmienił swój styl kładąc nacisk na przedstawienie stepów, rozległych przestrzeni i pejzaży. Czerpał też z folkloru chętnie przedstawiając ukraińskich chłopów w strojach ludowych lub przy charakterystycznych dla nich pracach. Stosował ciepłe barwy o nasyconych tonach („Kurhan na Ukrainie”, „Sterty o zachodzie słońca”, „Kopanie buraków”, „Orka na Ukrainie”).

Podejmował również tematy narodowe związane z polską historią i kulturą („Wawel od strony Zwierzyńca – zimą”, „Sarkofag św. Stanisława w katedrze wawelskiej”), znane są także fascynacje malarza Tatrami i cykl obrazów dotyczących górskiego pejzażu („Skały w Tatrach”, „Giewont”, „Widok na Morskie Oko z Czarnego Stawu”).

Wyczółkowski posługiwał się na początku techniką malarstwa olejnego, by później wyspecjalizować się w rysunku pastelami, a na koniec upodobał sobie grafikę, którą to metodę artystyczną udoskonalił i w której okazał się jednym z najzdolniejszych polskich artystów.

Malarz zmarł w 1936 roku, jego ciało spoczywa na cmentarzu we Wtelnie, koło Bydgoszczy.