Nowa Polityka Ekonomiczna (NEP) w ZSRR - opracowanie

Nową Polityką Ekonomiczną nazywa się formę polityki gospodarczej w Rosji Radzieckiej, która została wprowadzona 1921 i trwała do roku 1929. Jej głównym twórca był Włodzimierz Lenin, pragnący wprowadzić ją wcześniej. Nie udało mu się to, ponieważ wygrał pomysł Nikołaja Bucharina. Skutkiem tego w latach 1918 do 1921 w Rosji prowadzona była polityka gospodarcza komunizmu wojennego.

Komunizm wojenny, poprzedzający  reformy NEP-u, związany był z działaniami wojennymi prowadzonymi w tym czasie przez Armię Czerwoną. Wymuszała ona dostarczanie bezpłatnych kontyngentów żywnościowych dla wojska, upaństwowienie większości przedsiębiorstw, obowiązek pracy. Wszystko to razem doprowadziło do załamania się gospodarki, hiperinflacji, klęski głodu oraz licznych buntów chłopskich oraz robotniczych. Jednym z większych był bunt marynarzy w Kronsztadzie, który zakończył się interwencją wojska i krwawym stłumieniem.

Dlatego też w 1921 roku Lenin podczas X Zjazdu RKP(b) przedstawił swój projekt zmian gospodarczych, wpisujących się w realizację polityki NEP-u. Ostatecznie pomysł został zaakceptowany i dekret z 23 marca zrywał z komunizmem wojennym, a jego miejsce zajęła nowa polityka ekonomiczna.

Główną zmianą było częściowe powrócenie do gospodarki wolnorynkowej. Mimo to państwo nadal miało w pieczy przemysł ciężki, który i tak w Rosji należał do mniejszości. Zrezygnowano z kontyngentów żywnościowych na rzecz podatków, nadwyżki można było sprzedawać zamiast przekazywać wojsku. Było to dobre posunięcie, ponieważ Rosja należała do państw typowo rolniczych.

Dzięki reformom NEP-u udało się polepszyć sytuację żywnościową w kraju, powiększyła się liczba średnich gospodarstw, kosztem tych najbogatszych. Uspokoiło to niepokoje społeczne jednak nadal państwo potrzebowało pieniędzy na odbudowę sektora przemysłowego. Starano się zyskać fundusze poprzez liczne kredyty oraz zaniżanie cen na produkty rolne, a zawyżenie tych pochodzących z przemysłu. Spowodowało to kryzysy w latach 1924-25 oraz 1927-28. Oprócz tego przeprowadzono w roku 1922 reformę monetarną, utworzono także rok wcześniej Bank Państwowy. Wszystko to razem doprowadziło do częściowej odbudowy gospodarki, rozwoju handlu oraz przemysłu, państwo osiągnęło stabilizację finansową. Wzrósł udział kapitału zagranicznego, a państwa Europy Zachodniej zniosły blokady handlowe nałożone wcześniej na Rosję bolszewicką.

Rok 1929 związany jest ze stopniowym przechodzeniem NEP-u w politykę gospodarki planowanej. Uchwalono pierwszy plan pięcioletni i dokonano masowej kolektywizacji, gromadząc chłopów w kołchozach. Tym samym rok 1929 uznaje się za końcowy dla nowej polityki ekonomicznej w Rosji.