Styl romański i styl gotycki - charakterystyka i porówanie stylów

Sztuka średniowieczna to przede wszystkim trzy style artystyczne – przedromański, romański i gotycki. Najwcześniej rozwinęła się we Francji sztuka romańska. Obejmowała ona zakres architektury, malarstwa i rzeźbiarstwa. Sztuka romańska przypada na okres XI – XIII wiek i rozszerzyła się na całą Europę. Charakterystyczne były Kościoły romańskie, budowane według planu krzyża łacińskiego zwróconego na wschód. Budowla była masywna, zbudowana z solidnych bloków kamiennych. Mury wsparte były przyporami. Obszerne wnętrza przystosowane do dużej ilości wiernych.

Układ w środku kościoła była dosyć charakterystyczny  - poszerzony chór kapłański i obszerne nawy boczne. Nawy podłużne przecinała nawa poprzeczna zwana powszechnie transeptem. Nawy były wkomponowane w filary i kolumny. Budowla miała charakter czysto estetyczny. Obok sklepień krzyżowych występowały tez sklepienia kolebkowe. Przykładem sztuki przedromańskiej były rotundy koliste kaplice występujące nawet w Polsce. Dobrym przykładem jest kolegiata w Tumie. W środku budowli romańskich była ogromna masa rzeźb i ornamentów. Wejścia tzw. portale, były ozdabiane właśnie takimi rzeźbami, podobnie jak kapitele, czyli zwieńczenia kolumn.

Styl gotycki również powstał we Francji, w Ile de France. Rozprzestrzenił się na całą Europę a upowszechniany był przez zakon cystersów. Budowle gotyckie były bardzo wysokie -  strzelistość wnętrz, jasność i wysmukła proporcja, oto podstawowe cechy stylu gotyckiego. Łuki przenosiły ciężar na filary, mury nie dźwigały już ciężkich sklepień. Pojawiły się także ogromne okna wypełnione kolorowymi witrażami. Do budowy uzywano wypalonych cegieł. O ile w stylu romańskim rzeźba była częścią architektury o tyle w gotyku była ona osobną częścią sztuki. Rzeźba nabrała nowego znaczenia i rozmiarów.

Rzeźby gotyckie były bardziej profesjonalne, ukazywały talent i precyzję rzeźbiarzy, przedstawiano ludzkie sylwetki w szatach. Najpopularniejszymi katedrami gotyckimi są katedry w Chartres, Reims i Amiens. W Polsce gotyk pojawił się mniej więcej około XIII w. ale upowszechnił się dopiero w XIV. Charakterystycznym przykładem katedry gotyckiej był Wawel. Przykładem budowli gotyckich były również zamki np. w Malborku.