Starożytny Egipt - Sztuka i zabytki starożytnego Egiptu

Minęło już setki czy nawet tysiące lat od niektórych wydarzeń mających miejsce w starożytnym Egipcie. Czas, historia, wojny i zwykli złodzieje – zdewastowali bardzo dużo, ale trzeba przyznać, że część budowli pozostała niezniszczalna,  pozostawiając odrobinkę dla nas.

Jakie znamy dziś zabytki starożytnego Egiptu? Przede wszystkim piramidy, szczególnie Cheopsa i Dżesera oraz tajemniczy Sfinks. Jednak czy to wszystko co pozostało po tamtych czasach?

Warto choćby wspomnieć o wspaniałej świątyni wybudowanej w Luksorze, po której pozostała znakomita część  murów i kolumn. Zresztą jeszcze większe wrażenie robi tutejsza świątynia Hatszepsut, składająca się z kilku wznoszących się tarasów pełnych kolumnad, posągów (w tym samej Hatszepsut) oraz naściennych ozdobnych malowideł. To masywne dzieło, położone u stóp gigantycznej skalnej ściany w Deir el Bahari, powstało w XV wieku p.n.e., a jego ogrom, monumentalność zachwyca po dziś dzień. Jednym z ważniejszych zabytków tego regionu pozostaje także tzw. Dolina Królów, będąca częścią nekropolii w Tebach. Stanowią ją kompleksy grobowe, składające się z sal, tuneli i korytarzy wykutych w skale. Co prawda niewiele z elementów pochówku zachowało się po dziś dzień, ze względu na liczne grabieże (nawet w trakcie ciągłych rządów faraonów) wiele z grobów zostało otwartych i ich zawartość zniknęła na zawsze. Jedynym nietkniętym grobowcem pozostał słynny grób faraona Tutanchamona.

Pośród staroegipskich zabytków można z pewnością odnaleźć popiersie królowej Nefretiti, znalezione w roku 1912 (i wywiezione do Niemiec, gdzie znajduje się po dziś dzień, wbrew staraniom egipskiego rządu). Jest to piękna rzeźba o ładnych, kolorowych zdobieniach, a przede wszystkim bardzo dobrze zachowana. Kształty twarzy królowej nadają jej odpowiedniego, dumnego i wzniosłego wyrazu, a zarazem pozwalają bardzo dobrze odwzorować jej rzeczywisty wygląd. Niestety zabytek ten możemy dziś oglądać w Berlinie, a nie zapewne jakby większość chciała – w Kairze.

Nie można zapomnieć o innym, niezwykle cennym i ważnym, choć w pewnym sensie kruchym zabytku. Chodzi tu o papirus. Co prawda historia i pomagająca jej pogoda oraz wrogość niektórych ludzi pozwalała niszczeć tym cennym zapiskom dawnych dziejów Egiptu, jednakże spora część z nich zachowała się do dnia dzisiejszego. Najstarsze zachowane papirusowe zapiski pochodzą z połowy trzeciego tysiąclecia p.n.e., jednakże sugeruje się, że już wtedy był to bardzo popularny środek przekazywania informacji. Świadczyć to może o powstaniu tego wynalazku dużo, dużo wcześniej. Współcześnie różnego rodzaju papirusy pochodzące ze starożytnego Egiptu możemy podziwiać m.in. w muzeach we Wiedniu, Berlinie, Neapolu, Londynie, Oxfordzie i oczywiście w Kairze.

Skoro mowa o materiałach piśmienniczych to nie można zapomnieć o hieroglifach samych w sobie, jako bardzo cennym zabytku. Wszak to one (powielane nie tylko na arkuszach papirusowych, ale i na ścianach, kamieniach, obeliskach) pozwalają współczesnym na odkrycie dawnych dziejów i poprawę naszej wiedzy na temat dawnych czasów, na poznanie wiary ówczesnych ludzi, ich codzienności, obrządków, rytuałów. To wszystko tworzy kulturę Egiptu, która w dziejach ludzkości zajmuje szczególnie ważne miejsce.

Ponadto jako zabytek należy wymienić również dorobek niematerialny, zachowany w przekazach ustnych. Mam na myśli tutaj całą mitologię czy też religię, zbiór kultów wyznawanych na przestrzeni dziejów na terenie współczesnego Egiptu. Jest to bardzo bogaty zbiór, obejmujący zarówno bogów z wiary politeistycznej (Ozyrys, Re, Anubis, Nut, Szu itd.), jak i wiary monoteistycznej, która była dość ważnym epizodem w dziejach tego państwa (Aton). Szczególnie biorąc pod uwagę uznawanie faraonów za wysłanników boskich czy wręcz samych bogów.

Egipt, choć wydaje się krajem pustynnym, nie może być uznawany za pustkowie, szczególnie jeśli mamy na myśli pustkowie historyczne. To bardzo ważna arena dziejów ludzkości, pełna interesujących pozostałości. Bo kogo nie fascynowała, bądź nie fascynuje historia Egiptu, wraz z jego piramidami, mumiami, klątwami, faraonami? Chyba trudno o taką osobę.