Inwestycje budowlane Oktawiana Augusta

Oktawian August naczelną myślą swojego panowania uczynił szeroko pojęty Pax Romana. Prawdą jest, że przyłączył do Imperium więcej nowych prowincji niż jakikolwiek inny cesarz, ale należy pamiętać, że wszystkie wojny Rzym prowadził na peryferiach swojego Imperium. Równocześnie z nowymi podbojami, w zromanizowanej części państwa sytuacja społeczno-polityczna uległa stabilizacji a Imperium wzmocniło się i skonsolidowało wewnętrznie. Pryncypat Oktawiana Augusta cechuje również rozkwit sztuki i literatury oraz architektury, co objawiało się w wielkiej liczbie nowych świątyń i sanktuariów oraz budynków użyteczności publicznej.

Miasto Rzym zawdzięcza Oktawianowi gruntowną przebudowę oraz generalnie uporządkowanie architektoniczne, które miały wg zamysłu cesarza uczynić go godną stolica dla najpotężniejszego Imperium w dziejach świata.

Szczególną troską obdarzył Oktawian reprezentacyjne miejsca Wiecznego Miasta. Dzielnicą, która najbardziej została wówczas rozbudowana było Pole Marcowe (Campus Martius), na którym do tej pory odbywały się zgromadzenia centurialne. Wzniesione tam zostały m. in. Mauzoleum Augusta oraz symbol ogólnoświatowego pokoju pod berłem rzymskim, zachowany do dziś -Ołtarz Pokoju. Obok powstał słynny Panteon -okrągły kościół poświęcony wszystkim bogom (przebudowany jednak gruntownie przez cesarza Hadriana w 125 r.) a także Termy Agryppy oraz trzy teatry tworzące swoisty kompleks rozrywkowy. Do rozbudowy Pola Marsowego oraz innych obiektów w mieście użyto na większą niż dotychczas skalę italskiego marmuru z Luny.

Kolejną wielka inwestycją okresu panowania Oktawiana Augusta było zabudowa Forum Romanum, gdzie wzniesiona została m. in. świątynie: Boskiego Juliusza Cezara (Templum Divi Iulii; pierwsza deifikacja władcy w dziejach Rzymu) oraz okazały łuk triumfalny cesarza Augusta (nie zachowany). Zapoczątkowany przez Juliusza Cezara w 54 r. p.n.e. trend budowania kolejnych cesarskich for w bezpośrednim sąsiedztwie centrum życia społecznego i ekonomicznego jakim było Forum Romanum, był kontynuowany również przez Oktawiana. Wzniósł on osobne monumentalne Forum Augusta około roku 2 p.n.e. (styl klasyczny nawiązujący do architektury greckiej okresu niepodległości), którego centralną budowlą była świątynia Marsa Mściciela (Mars Ultor; Oktawian często nawiązywał do kultu Marsa Mściciela, w imieniu którego zgodnie z obietnica rozprawił się z winnymi śmierci Cezara).

Dbałość Oktawiana o sprawy religii i kultu oraz głęboka chęć powrotu do „obyczajów przodków” przejawiały się w wielkiej liczbie przez niego odbudowanych lub podniesionych z ruiny starych świątyń -w swojej oficjalnej autobiografii sam podał liczbę 82. Wśród odrestaurowanych za czasów panowania princepsa świątyń i sanktuariów przewodnią rolę odgrywają te poświęcone bóstwom „opiekuńczym rodu julijskiego”, czyli m. in. Venus Genetrix (Rodzicielki) na Forum Juliusza czy Apollina (którego po bitwie pod Akcjum uważał za swojego opiekuna) w osobistej rezydencji, czyli Palatynie.

Charakterystyczną cecha religijności mieszkańców Imperium Rzymskiego doby Oktawiana Augusta był żywy kult jego osoby, ale głównie we wschodniej części państwa -Pergamon, Nikomedia, Galacja. Na zachodzie jednym z większych centów kultu cesarskiego stało się po podboju Galii miasto Lugdunum (dzisiejszy Lyon).

W czasach Augusta powstał ponadto nowy typ budowli -pomniki spektakularnych zwycięstw oraz podbojów (trophea) wznoszone z reguły na polach bitew, spośród których warto wspomnieć tropheum Augusta w La Turbie u podnóża Alp oraz łuk triumfalny w Arausio.