Ruch egzekucyjny szlachty polskiej - program, skutki, osiągnięcia. Szlachecka wizja państwa

Wiek XVI w Rzeczpospolitej charakteryzował się głównie rywalizacją starych rodów możnowładczych z nową, średnią szlachtą. Przyczyny tego typu opozycji były głównie natury ekonomicznej. Spowodowany rozwojem gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, wzrost znaczenia szlachty średniej szedł w parze z poszerzaniem przywilejów stanowych. Te z kolei pozwalały szlachcie ubiegać się o swoje prawa na obradach sejmu. Z drugiej strony, możnowładcy liczyć mogli na poparcie władców, Aleksandra Jagiellończyka oraz Zygmunta Augusta, którzy nadawali im liczne urzędy i dobra ziemskie w postaci królewszczyzn.

Rzecznikiem młodej szlachty został Jan Łaski, który wydając swoje „statuty”, zamierzał rozpocząć pokojową batalię o ujednolicenie prawa i centralizację państwa. Postulaty te miały stać się podstawą prawną ruchu egzekucyjnego, jaki miał miejsce w XVI-wiecznej Polsce.

Obóz szlachecki domagał się przede wszystkim egzekwowania obowiązującego prawa, zwrotu rozdysponowanych między rody, królewszczyzn oraz stworzenia skarbu państwa. Ponadto opowiadano się za opodatkowaniem duchowieństwa i stworzeniem Kościoła narodowego. Zarządzanie państwem miało zostać ujednolicone, prawo skodyfikowane, a sądownictwo i...