Wojna popia - zatargi o biskupstwo warmińskie

Leżące na pograniczu polsko-krzyżackim biskupstwo warmińskie zostało na mocy pokoju toruńskiego z roku 1466 przyłączone, jako część tzw. Prus Królewskich, do Rzeczpospolitej. W związku z tym król Kazimierz Jagiellończyk uzyskał pełne prawo do wyrażania swojej akceptacji dla wyboru każdego nowego biskupa tej diecezji, co nie do końca podobało się lokalnemu klerowi.

Po śmierci dotychczasowego biskupa warmińskiego, Pawła Legendorfa, w roku 1467 kapituła w dniu 10. sierpnia wybrała na jego następcę Mikołaja Tungena. 4. listopada roku 1467 poparcie (tzw. prowizję) dla wyboru Mikołaja Tungena wyraził ponadto papież, który następnie udzielił mu formalnej sakry biskupiej w Rzymie. Król Kazimierz, obawiając się zbytniego uniezależnienia się Warmii od Rzeczpospolitej, nie uznał kandydatury Tungena, gdyż już wcześniej planował osadzić tam przychylnego sobie Wincentego Kiełbasę, dotychczasowego biskupa chełmińskiego. Wolę króla niezwłocznie potwierdziła kapituła warmińska, która na sejmiku w Malborku w grudniu roku 1467 powierzyła diecezję w tymczasowy zarząd biskupowi Kiełbasie.

Tungen nie wycofał się ze sporu o diecezję warmińską, a poparcie stolicy apostolskiej zaowocowało m.in. rezygnacją z funkcji biskupa Kiełbasy we wrześniu roku 1469. Wówczas oficjalnie na Warmię przybył Tungen, by objąć należne sobie stanowisko. Swojego zdania nie zmienił jednak, wciąż posiadający decydujący w sporze głos, król Kazimierz Jagiellończyk. Jego interwencja w Rzymie zakończyła się papieskim nakazem ustąpienia z urzędu biskupa Tungena – w zamian nominowano go do objęcia diecezji w Kamieniu Pomorskim. Na nowego biskupa warmińskiego wyznaczono archidiakona gnieźnieńskiego będącego równocześnie królewskim sekretarzem, Andrzeja Oporowskiego, który jednak wobec zwartego oporu miejscowej ludności i kleru nie został dopuszczony do sprawowania urzędu. Wzmocnieniu uległa natomiast pozycja Mikołaja Tungena, który znalazł wsparcie militarne w Zakonie Krzyżackim, a polityczne u króla Węgier, Macieja Korwina. Wobec zajęcia większości zamków i miast przez stronników niepokornego biskupa, król Kazimierz zdecydował się w roku 1478 na interwencję zbrojną na Warmii. Rozpoczęła się wówczas wojna pomiędzy sojusznikami Mikołaja Tungena a wojskami polskimi, która przeszła do historii jako tzw. wojna popia (również nazywana „księżą” lub „kleszą”).

Konflikt zakończył się dopiero w roku 1479, kiedy to utraciwszy poparcie Macieja Korwina, który porozumiał się z Kazimierzem Jagiellończykiem, wojska biskupa Tungena zostały pokonane przez siły polskie, które w niedługim czasie zajęły niemal całe sporne terytorium. Rozmowy pokojowe prowadzone w Piotrkowie doprowadziły ostatecznie do podpisania rozejmu w dniu 15. lipca roku 1479, na mocy którego przywrócona została nominalna zwierzchność polska nad Warmią, a na kolejnych tamtejszych biskupów nałożono obowiązek składania hołdu i przysięgi wierności królowi polskiemu. Aby uniknąć podobnych nieporozumień w przyszłości, pouczono dodatkowo kapitułę warmińską odnośnie przestrzegania przy wyborze następnych biskupów niepisanej zasady, że kandydat musi być „miły królowi”.