Sobór w Konstancji - sprawa Polska podczas soboru w Konstancji

Podczas przeszło czterech lat trwania soboru powszechnego w Konstancji, oprócz pierwszorzędnej kwestii jaką była bez wątpienia wielka schizma zachodnia oraz szeregu pobocznych, jak np. problem szerzących się ruchów heretyckich czy kwestia niezbędnych reform Kościoła, dyskutowano także aktywnie o szeroko rozumianej sprawie polskiej. W jej zakres wchodził przede wszystkim ponad wiekowy już spór kolejnych królów polskich z Zakonem Krzyżackim a także kwestia rzekomo haniebnego sojuszu Polski z pogańską jeszcze do niedawna Litwą.

Burzliwą dyskusję na powyższe tematy zapoczątkował swoim wystąpienie krakowski dominikanin, wykładowca Akademii Krakowskiej, wyjątkowo nieprzychylny Polsce a sympatyzujący z Krzyżakami - Jan Falkenberg. On to w swoim dziele pt.: „Satyra na herezje i inne nikczemności Polaków oraz ich króla Jagiełły” bezpośrednio oskarżał stronę polską o sprzymierzenie się z zatwardziałymi poganami przeciwko krzyżackiej armii chrześcijańskiej oraz jedynie pozorny chrzest Litwy, na której podobno praktykowane miały być nadal kulty i wierzenia pogańskie. Usprawiedliwiał on jednocześnie występki rycerzy zakonnych, którzy to wręcz powinni wojować z niewiernymi Litwinami a tym bardziej ze sprzyjającymi jej Polakami, których nazwał wprost zdrajcami chrześcijaństwa. Falkenberg domagał się ponadto ekskomunikowana polskiego króla, zlikwidowania wszelkich przejawów państwowości polskiej oraz sprowadzenia Polaków do roli niewolników. Nawoływania te z oczywistych względów zakrawały wręcz o absurd i demagogię, aczkolwiek Krzyżacy niemal do momentu zamknięcia obrad starali się wymusić na nowym papieżu korzystne dla siebie decyzje w sprawie potępienia Polski.

Strona polska była na soborze w Konstancji reprezentowana przez wyjątkowo światłych, wykształconych oraz powszechnie szanowanych uczonych i duchownych, wśród których byli m. in. rektor Akademii Krakowskiej - Paweł Włodkowic czy arcybiskup i późniejszy pierwszy prymas - Mikołaj Trąba. Polska delegacja podjęła otwartą polemikę ze stroną krzyżacką, skutecznie i merytorycznie odpierając wytaczane przez nią argumenty. Dodatkowo Paweł Włodkowic zasłynął w Konstancji m. in ze swojego innowacyjnego, jak na owe czasy wystąpienia, pt.: „O władzy papieża i cesarza w stosunku do niewiernych”, w którym to zasygnalizował możliwość pokojowego współistnienia obok siebie chrześcijan i pogan. Zauważał także konieczność respektowania naturalnego prawa do stanowienia o własnym losie oraz spokojnego życia na należących do siebie ziemiach, które powinno przysługiwać wszystkim narodowością, w tym także społeczeństwom pozostającym poza obszarem wpływów religii chrześcijańskiej. Poza tym, Paweł Włodkowic w swoim dziele poruszył także cały szereg rewolucyjnych wręcz poglądów, m. in. potępienie nawracania pogan siłą i usprawiedliwiania w ten sposób zaborczej wojny, bezwzględna tolerancja religijna z poszanowanie odrębności kulturowych czy potrzeba stworzenia międzynarodowego trybunały, rozstrzygającego w razie potrzeby wszelkie konflikty pomiędzy państwami.