Adam Zagajewski ,,Prawda” - interpretacja i analiza wiersza

„Prawda” – utwór napisany w 1972 r., w czasach nasilającego się kryzysu społeczno-politycznego w kraju – jest krótkim utworem, którego głównym celem wydaje się być próba zaszczepienia u odbiorcy odwagi. Bynajmniej jednak nie odwagi każącej robić rzeczy wzniosłe i piękne – przynajmniej z naszego punktu widzenia. 

Rzecz dotyka raczej odwagi prozaicznej – odwagi do bycia uczciwym, szczerym i niezłomnym, dotyczy również odwagi do życia zgodnie z prawdą i sumieniem. ,,Powiedz prawdę do tego służysz” – podmiot liryczny, zwracając się w ten sposób przez cały czas trwania wiersza ma za zadanie utwierdzić nas w słuszności swoich postanowień. ,,Odmów podania ręki temu człowiekowi” – wers ten wydaje się w oczywisty sposób nawiązywać do drogi, jaką niestety w czasach realnego socjalizmu poszło zbyt wielu przyzwoitych ludzi. Drogi współpracy z aparatem państwowym, denuncjacji, szybkich zysków i równie szybkiego rujnowania czyjegoś życia poprzez kilka zaledwie słów. 

Jednakże poza tym jednym wersem brak w utworze innych wyraźnych odniesień do systemu totalitarnego. Pozwala to wyjść mu poza utarte schematy i stać się uniwersalnym przypomnieniem o naszych społecznych powinnościach. Presja społeczna, presja otoczenia, pochodzenia, wszystko to obok ograniczeń natury społeczno-politycznej każdego dnia ogranicza nas, wplątując w mniej lub bardziej wyimaginowany kokon możliwości, tak podobny do starotestamentowego wieloryba przywołanego w utworze. ,,Wyjdź z tego kokonu rozgarnij te błony zaczerpnij najgłębsze warstwy powietrza...”. 

Tak samo jak Jonasz, tak i my mamy szansę wyjść poza utarte ramy i dążyć do upragnionego zwycięstwa, którym jest Prawda. Posiadając w swych rękach zarówno miłość, jak i nienawiść musimy wiedzieć jak ich używać i w czyją stronę je skierować. Będzie to jednak możliwe o tyle, o ile będziemy w stanie: ,,rozplątać sznury i wyplątać się z sieci nerwów”.