Homo viator w literaturze - Topos homo viator na przykładzie Odyseusza. Homer „Odyseja”

Homo viator oznacza - z łaciny - podróżnego, człowieka pielgrzymującego do jakiegoś miejsca. Ale topos ten nie dotyczy jedynie osoby przeżywającej rozmaite przygody w drodze do celu. Posiada także drugie dno: jest alegorią życia człowieka, które postrzegane jest jako nieustanne dążenie do pewnego przeznaczenia.

W religii chrześcijańskiej homo viator dąży do zbawienia, w judaizmie - do Ziemi Obiecanej, w filozofii - zasadniczo do prawdy.

Alegorią wędrówki życia jest podróż Odyseusza opisana w „Odysei” Homera. Bohater eposu jest typem podróżnika „dośrodkowego”, czyli wracającego do swojego domu.

Przeżywa on rozmaite przygody oraz trudności, które mogłyby go odwieść od pierwotnego postanowienia powrotu do domu. Jednak cechą charakterystyczną dla homo viator jest upór i konsekwencja. Ulisses nie miał pewności, czy ma do czego wracać: czy syn Telemach go nie zapomniał, a Penelopa nie wyszła za innego mężczyznę. Jednak tym, co podtrzymywało go na duchu, była wiara w stałość miłości żony i pragnienie postawienia stopy na rodzinnej ziemi.

Odyseusz w ciągu dziesięciu lat wędrówki do rodzinnej Itaki spotkał się z rozmaitymi stworzeniami i potworami: miał do czynienia z cyklopem Polifemem, z czarodziejką Kirke, zwodniczymi, uwodzącymi śpiewem syrenami i przebiegłą Kalipso. Odys nie zawahał się nawet zstąpić do Hadesu, by uzyskać od Tejrezjasza wskazówki dotyczące właściwej drogi do Itaki. Ważnym przymiotem bohatera - podróżnika jest więc ciekawość świata i odkrywanie go w różnych aspektach i bycie przygotowanym na niespodzianki - w tym także niebezpieczeństwa - które kryje.

Człowiek podróżujący jest przede wszystkim człowiekiem poznającym. Nie wiadomo na dobrą sprawę, co bardziej pcha go naprzód: czy tęsknota za utraconą ojczyzną i rodziną, czy chęć poznawania coraz to nowych przedmiotów, krain i osób. Niewątpliwie jednak homerycki Odys jest pierwowzorem człowieka - podróżnika.