Adam Mickiewicz „Oda do młodości” - czy może być manifestem współczesnej młodzieży?

„Oda do młodości” autorstwa Adama Mickiewicza powstała w 1820 roku, stanowiąc zapowiedź nowej epoki, w której podstawową wartością stanie się adresatka zawartej w wierszu wypowiedzi lirycznej. W romantycznym pojmowaniu młodość miała stać się czynnikiem zdolnym do zmieniania świata, poruszania go i wypracowywania czegoś lepszego, zupełnie odmiennego od ustalonego przez stulecia porządku. Gwarantem tych przemian miała być z kolei charakterystyczna dla młodości energia i entuzjazm nie skażony jeszcze życiowymi porażkami, ani przesądami, które dla każdego młodego człowieka mają znaczenie negatywne, domagając się ich obalania. 

W XIX-wiecznej Polsce takie założenia miały podwójne uzasadnienie - kreatywna siła młodości miała zmieniać literaturę i myślenie, wykluczając z nich przestarzałe konwenanse i reżim intelektu, który częstokroć zawodzi i posiada o wiele mniejszą wartość poznawczą od intuicji i przeczucia jako zjawisk płynących z wsłuchiwania się we własne ciało, własne potrzeby i pragnienia. Z drugiej strony postawa romantycznego buntu wiązała się jednak z sytuacją polityczną Polaków, którzy w powszechnej rewolucji i codziennej odwadze w głośnym wypowiadaniu swojego zdania widzieli szansę na wyswobodzenie się spod ucisku zaborcy i odzyskanie niepodległości. 

W dzisiejszych czasach młodym Polakom niewiele już zostało powodów do buntu - żyjemy w wolnym kraju, gdzie każdy może otwarcie głosić swoje poglądy i żyć wedle indywidualnie wyznaczanego kanonu wartości. Młodość jest powszechnie uznawana za stan o wiele bardziej wartościowy niż starość, stąd też nie musi domagać się dopuszczenia jej do głosu ani walczyć o uznanie jej równouprawnienia w decydowaniu o losach świata. Dzieło Mickiewicza pozostawiło jednak przesłanie do młodych wykraczające poza samo wezwanie do buntu - nawołuje przede wszystkim do kreatywności, nowatorskiego przekuwania starego w nowe-lepsze:

„Dalej, bryło, z posad świata
Nowymi cię pchniemy tory”.

W takim wymiarze utwór z całą pewnością może, a nawet powinien być manifestem powtarzanym przez współczesną młodzież, w której niezmiennie tkwi nadzieja na kreowanie bliższego doskonałości jutra, którego wizje potrzebują dla swej realizacji ogromnej fantazji i odwagi - wartości przynależnych do młodości.

„Odę do młodości” możemy uznać za swój manifest również ze względu na zawarte w utworze przekonanie o wielkiej mocy młodości i przekraczalności wszelkich granic, jakie podzielają ludzie stojący dopiero u bram dorosłości w każdej epoce. Podmiot liryczny wiersza powiada:

„Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym wzlecę światem (…)
Choć droga stroma i śliska,
Gwałt i słabość bronią wchodu:
Gwałt niech się gwałtem odciska,
A ze słabością łamać uczmy się za młodu! (…)
Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamie”.

Zachęca w ten sposób młodzież do odwagi nie tylko w sprawach wielkich, ale również w codziennym życiu, które nastręcza częstokroć wielu trudności i rozczarowań. Taki stan rzeczy nie zmienia się w żadnej epoce - zmagamy się ze swoimi słabościami tak samo, jak robili to nasi dziadkowie, i tak jak oni powinniśmy patrzeć w przyszłość z optymizmem i wiarą we własne siły. „Oda do młodości” niesie wobec tego przesłanie uniwersalne, niezależne od czasu i historii, a przez to równie aktualne dziś, jak w 1820 roku.