Literatura wojenna - Życie w okupacji pokazane w utworach Staffa, Broniewskiego i Gałczyńskiego

Literatura nierzadko stanowi odbicie rzeczywistości, w jakiej znajduje się twórca lub grupa, z którą pisarz się identyfikuje. W czasach drugiej wojny światowej w literaturze pojawił się obraz pola walki, żołnierzy zmagających się  z własnymi słabościami oraz hitlerowską i sowiecką agresją. Życie nacechowane jest bólem, strachem i walką o przetrwanie. Poezja patriotyczna, pisana w celu upamiętnienia bohaterskich czynów żołnierzy walczących i ginących w obronie ojczyzny, jest nazywana poezją tyrtejską. Nazwa tego nurtu pochodzi od imienia poety tworzącego w starożytnej Sparcie utwory mobilizujące do walki o dobro ojczyzny. W ten nurt wpisują się utwory napisane w okresie II Wojny Światowej przez Leopolda Staffa, Władysława Broniewskiego czy Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.

W twórczości Władysława Broniewskiego, którego nazywamy „polskim klasykiem literatury rewolucyjnej”, wyróżniamy nurt nacechowany patriotyzmem. Poeta ten, dzięki aktywnemu uczestnictwu w życiu społecznym, obserwował tendencje panujące w ówczesnej Europie. Już wiosną 1939 napisał „Bagnet na broń” - wiersz, w którym apelował do wszystkich Polaków o podjęcie zbrojnego oporu. Pytał w nim rodaków, jak postąpią, kiedy Polska zostanie zaatakowana przez wroga i wzywał wszystkich do chwycenia broni. Po klęsce kampanii wrześniowej napisał wiele utworów (wydanych w 1943 roku), w których pojawia się motyw żołnierza walczącego o wolność ojczyzny. Pokazując bezbronność i ukorzenie żołnierzy, maluje przed czytelnikami obraz przyszłych walk, do których podjęcia zachęca Polaków.

Konstanty Ildefons Gałczyński bohaterską obronę przylądka Westerplatte opisał w utworze „Pieśń o żołnierzach z Westerplatte”. Podmiot liryczny roztacza przed czytelnikiem wizję żołnierzy, którzy „prosto do nieba czwórkami szli”. Poeta czyny polskich obrońców ojczyzny niemalże sakralizuje, pisząc o ich ogromnym poświęceniu czy trudnej walce, którą stoczyli. Gałczyński opisał wojenne zmagania i cierpienia żołnierzy, jednak ponad trudami walki była nadzieja na zbawienie oraz podnosząca na duchu pieśń: „I tak śpiewali: Ach to nic, że tak bolały rany”. Należy zwrócić uwagę na fakt, że Westerplatte stało się symbolem poświęcenia, miłości do ojczyzny i walki o jej dobro.

W utworach Leopolda Staffa z czasów wojny i okupacji pojawia się obraz żołnierzy, którzy mężnie walczyli o wolność ojczyzny. Krajobraz bitwy poeta nierzadko łączy z nadzieją, że wojna niebawem się skończy. Roztacza przed czytelnikiem obraz pełen wiary: „będziemy znowu mieszkać w swoim domu, będziemy stąpać po swych własnych schodach”. Podmiot liryczny przywołuje bardzo proste rzeczy i stany, które wydają się naturalne. Jednak wszystkie zostały zabrane przez okrucieństwo wojny. Poeta zaznacza, że obok obrazu zniszczeń wojennych powoli rozpocznie się normalne życie: „i kogut zapiał krzykliwie w kurniku, kot się pod murem przeciąga leniwie.”