Jan Kochanowski „Tren V” - środki stylistyczne w trenie. Opisz i wyjaśnij ich funkcję

Treny to cykl dziewiętnastu utworów, które Jan Kochanowski zadedykował swojej przedwcześnie zmarłej córeczce - Urszulce. Wiersze te obrazują w jaki sposób poeta przeżywał to wydarzenie. Dzieło opatrzone numerem piątym możemy określić jako powstałe pod wpływem renesansowego hasła „powrotu do źródeł”, ponieważ poeta czyni wiele zwrotów w stronę mitologii.

Utwór ubarwiony został wieloma środkami stylistycznymi. Najważniejszym jest rozbudowane porównanie dziewczynki do rozwijającego się drzewka oliwnego. Taki zabieg charakterystyczny był dla Homera, stąd nazwa „porównanie homeryckie”. „Jako oliwka mała pod wysokim sadem / Idzie z ziemie ku górze macierzyńskim szladem, / Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc, / Sama tylko dopiro szczupłym prątkiem wschodząc;” - te cztery wersy to rozbudowany opis maleńkiej dziewczynki - oliwki. Jak widzimy, roślinka zostaje opisana wieloma epitetami, a także poddana została zabiegowi personifikacji. Odwołanie do oliwki nie jest przypadkowe. To zaczerpnięty z Biblii symbol boskiej opatrzności i wsparcia. Gołębica, którą wypuścił Noe przyniosła właśnie gałązkę tego drzewka, co stanowiło najlepszy znak dla zmęczonej załogi. To także oznaczenie kultury śródziemnomorskiej, z której pełnymi garściami czerpał Jan Kochanowski.

Kolejną ciekawą konstrukcją jest, będące zarazem apostrofą, pytanie retoryczne znajdujące się na końcu utworu. Podmiot liryczny kieruje je do Persefony, greckiej bogini świata podziemnego. Ona powinna zrozumieć cierpienie rodziców Urszulki. Przecież także została wbrew swojej woli zabrana do Hadesu i widziała jak mocno cierpiała jej matka. To w niej podmiot liryczny szuka towarzysza niedoli.

W wierszu pojawiają się także liczne epitety. Można pogrupować je według pełnionej w utworze funkcji. Zwroty takie jak: „oliwka mała”, „szczupłym prątkiem”, „najmilszej Orszuli” mają na celu oddanie jej delikatności i pozytywnych emocji jakie budziła w najbliższych. Na drugim biegunie znajdują się określenia związane ze śmiercią dziewczynki. Należą do nich: „sroga śmierć” oraz „zła Persefono”. Oddają one nie tylko żal rodziców, ale także nieubłagany i okrutny charakter śmierci. W dziele znajdują się także epitety o funkcji obrazotwórczej. Możemy wśród nich wyróżnić: „wysoki sad”, „ostre ciernie”, „rodne pokrzywy”.

„Tren V” jest dziełem bogatym stylistycznie. Na szczególną uwagę zasługuje przedstawienie Urszulki jako spersonifikowanej oliwki. W ten sposób poeta otwiera szerokie znaczenie symboliczne tego drzewka, a także może obrazowo ukazać jej śmierć, jako ścięcie krzewu przez nieuważnego ogrodnika.