Joseph Conrad „Lord Jim” - problematyka psychologiczno-moralna w powieści Conrada

Powieść Josepha Conrada pt.: „Lord Jim” porusza głębokie problemy natury moralnej. Bohater staje między swoimi marzeniami a życiem, rządzącym się własnymi zasadami. W historii Jima zawiera się więc konflikt wielkich idei z szarą rzeczywistością. Pojawia się także problem winy i należnej kary.

Pełen młodzieńczych ideałów i wartości, bohater ma problem z odnalezieniem swojego miejsca w świecie. Jest bardzo wymagający względem innych ludzi oraz siebie samego. Nie potrafi znaleźć usprawiedliwienia dla swojego tchórzostwa, którego przejawem była ucieczka z tonącego okrętu. Wtedy właśnie ideały, którymi kierował się Jim zostały bezlitośnie skonfrontowane z rzeczywistością. Podobnie jest w późniejszych etapach życia bohatera, kiedy Jim coraz bardziej rozczarowuje się innymi ludźmi. Mając wyrzuty sumienia związane z katastrofą, wszędzie widzi obraz morskiej katastrofy, dlatego musi wielokrotnie zmieniać miejsce pracy. Nakaz Jima, by uwolnić Browna i jego załogę jest także wynikiem zbyt wyidealizowanego patrzenia bohatera na świat. W ten sposób autor ukazuje rozdźwięk między dwiema sferami – pragnieniami jednostki a realnością.

Problem winy i kary także wiąże się z katastrofą „Patny”. Kiedy po wyroku sądu, który odebrał Jimowi uprawnienia oficerskie, „ogólne poczucie sprawiedliwości” zostało zaspokojone, odezwało się sumienie młodego marynarza. Młodzieniec, jako człowiek kierujący się restrykcyjnymi zasadami, nie mógł darować sobie popełnionego błędu. Jego głód sprawiedliwości nakazuje mu podporządkować swoje życie odkupieniu przewinienia. Dalsza egzystencja w cieniu tego wydarzenia, staje się dla niego wielkim cierpieniem. Można nawet odnieść wrażenie, że kara nie jest współmierna względem popełnionego przewinienia. Kiedy Jim staje przed Doraminem, by odpowiedzieć za wypuszczenie Browna i jego piratów, wie, że wódz odbierze mu życie. To kara za zły wybór bohatera i za brak przedsięwzięcia koniecznych środków bezpieczeństwa. Dlaczego tak okrutna? Żeby uświadomić czytelnikowi, że niewłaściwe i mylne postępowanie wiąże się z karą.

Z „Lorda Jima” wypływa nauka, mówiąca o konieczności przestrzegania nadrzędnych zasad, wśród nich odpowiedzialności, którą trzeba ponosić za swoje czyny. Każdy powinien pamiętać o konsekwencjach dokonywanych przez nas wyborów. Powieść Conrada to także pewne rozliczenie z idealizmem. Autor próbuje ukazać, co dzieje się z człowiekiem, kiedy najwyższe wartości wyznawane przez niego zostaną zdradzone.