Bajki Krasickiego - interpretacja i przesłanie wybranych bajek Ignacego Krasickiego

Ignacy Krasicki był jedną z najważniejszych postaci polskiego oświecenia. Urodził się w 1735 roku  w Dubiecku, niedaleko Sanoka, w zubożałej rodzinie magnackiej. Jego ród spokrewniony był z najbardziej znanymi rodzinami magnackimi Rzeczpospolitej. Rodzice Ignacego wybrali dla niego stan duchowny, trafił do seminarium i został księdzem a potem biskupem i arcybiskupem warmińskim. Twórczość pisarską zaczął w wieku około 40 lat, zasłynął jako autor bajek, poematów i satyr, napisał także pierwszą nowożytną polską powieść, pt.: „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”.

Ignacy Krasicki stworzył kilkadziesiąt bajek, okazując się mistrzem w tej dziedzinie. Bajka to krótki utwór, zazwyczaj pisany wierszem, zawierający wyraźnie przedstawiony morał. Bohaterami bajek są ludzie i zwierzęta, często o przeciwstawnych charakterach. Utwór ma często formę żartobliwą. We „Wstępie do bajek” autor określa przesłanie swojej twórczości: wymienia po kolei różne typy ludzkie i przedstawicieli rozmaitych zawodów, przypisując im wyłącznie pozytywne cechy - na przykład młodzieńca, który żył wstrzemięźliwie, bogacza, który dzielił się majątkiem z innymi, rzetelnego ministra, który nie myśli o sobie. A na koniec stwierdza, że wszyscy ci ludzie mogli być tacy jak o nich napisał, ale jednak on w to nie wierzy, takie opinie „kładzie między bajki”, nie traktuje ich poważnie.
Do najbardziej znanych bajek Krasickiego zaliczają się: „Kruk i lis”, „Jagnię i wilcy”, „Czapla, ryby i rak”, „Ptaszki w klatce”, „Malarze”, „Szczur i kot”. W każdej z nich autor opisuje typy ludzkie i ich cechy, w kilku wersach charakteryzując swoich bohaterów, każdej z bajek towarzyszy też morał, wyrażony na początku lub końcu utworu.

„Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym” - takim dwuwersem rozpoczyna się bajka „Kruk i lis”. Kruk siedzi na gałęzi drzewa, trzymając w dziobie kawał sera. Głodny lis widzi to z dołu i chce zdobyć ser. Jak to zrobić, skoro lis nie umie wspinać się po drzewach, a kruk na skrzydła i może uciec? Lis zaczyna wychwalać ptaka, zachwycając się jego oczyma, dziobem, piórami. Na koniec wyraża przypuszczenie, że tak piękny ptak na pewno śpiewa też pięknie. Zwiedziony pochlebstwem kruk otwiera dziób, ser wypada, lis porywa go i ucieka. W tej bajce lis przedstawia stereotyp człowieka sprytnego, który za pomocą pochlebstw osiąga to, czego chce.

„Jagnię i wilcy” to bajka również zaczynająca się od morału. „Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie” - przekonuje poeta, opisując jak dwa wilki zaskoczyły w lesie jagnię. Już miały je pożreć, kiedy jagnię zapytało, jakim prawem to robią. „Smacznyś, słaby i w lesie” - odpowiedziały wilki i zjadły swoją ofiarę. Krasicki opowiada w tej bajce o prawie silniejszego. Ten kto ma władzę i potęgę, nie musi tłumaczyć się ze swoich postępków i dokonań. Po prostu robi to, co chce, bo tak urządzony jest świat. „Jagnię i wilcy” to krótki, czterowersowy utwór o rymach parzystych.

„Czapla, ryby i rak” to dłuższa bajka, składająca się z ponad trzydziestu wersów, opowiadająca historię podstępnej i zdradzieckiej czapli, która wmówiła rybom, że ludzie chcą osuszyć staw, gdzie mieszkają. Wszystko dlatego, że czapla nie miała już sił zdobywać pożywienia. Dlatego zaproponowała rybom, że przeniesie je w swoim dziobie do innego stawu. Łatwowierne ryby zgodziły się, a czapla pożerała je jedną po drugiej. Zachęcona powodzeniem, zapragnęła spróbować raków. Kiedy wzięła jednego i zaczęła nieść w krzaki, rak wyczuł że to podstęp, ścisnął szczypcami szyję czapli i ją udusił. „Tak zdrajcom bywa” - podsumowuje Krasicki, przestrzegając przez oszukiwaniem i wykorzystywaniem innych.

„Ptaszki w klatce” to czterowersowy utwór, właściwie dialog młodego i starego czyżyka, mieszkających w klatce. Młody dziwi się, dlaczego stary płacze, skoro klatka jest wygodna. Stary czyżyk tłumaczy, że młody tego nie pojmie - on był kiedyś wolny a teraz musi siedzieć w zamknięciu i dlatego rozpacza. Przesłanie tej bajki zawiera się w zdaniu: nie zrozumie wolności ten, kto nigdy nie był wolny. Krasicki daje do zrozumienia, że trudno oceniać czyjeś postępowanie, nie mając pojęcia o tym, co ten ktoś przeżył albo kim był.

„Malarze” to krótka, sześciowersowa opowieść o dwóch artystach. Piotr maluje dobrze, Jan źle, Piotr jest biedny, Jan bogaty. Skąd bierze się powodzenie miernego artysty? „Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze” - wyjaśnia w ostatnim wersie poeta. Jan poprawia wygląd swoich modeli i cieszy się większym powodzeniem. Krasicki wskazuje na niezbyt pozytywne cechy ludzkie - skłonność do pychy, pochlebstw, szczycenia się swoim wyglądem zewnętrznym.

„Szczur i kot” to kolejna bajka o kim przekonanym o własnej wyjątkowości, który kończy marnie. Żyjący w kościele szczur chwali się rodzeństwu, że kadzidło w czasie nabożeństwa używane jest na jego cześć. Dym powoduje, że traci orientację, chwyta go kot i pożera. Czterowersowy utwór ostrzega, że nie warto się chełpić i wywyższać bo to utrudnia realną ocenę sytuacji.