Łukasz Górnicki - biografia, życiorys

Łukasz Górnicki urodził się w 1527 roku koło Oświęcimia. Po uzyskania podstawowego wykształcenia został sprowadzony przez wuja Stanisława Gąsiorka do Krakowa. Tam pod jego kuratelą prawdopodobnie odbył studia, a następnie rozpoczął pracę na dworze królewskim. Jego kariera dworska rozpoczęła się od stanowiska sekretarza biskupa krakowskiego oraz pisarza kancelaryjnego. Następnie poeta przyjął niższe święcenia kapłańskie pozwalające mu otrzymywać dochody z kilku probostw.

W trakcie pełnienia służby dworskiej Łukasz Górnicki kilkakrotnie wyjeżdżał poza granice Rzeczypospolitej. Najbardziej godnym wspomnienia jest wyjazd do Pragi, w której poeta podjął studia na uniwersytecie. Po powrocie awansował na stanowiska sekretarza, a następnie bibliotekarza na dworze Zygmunta II Augusta. Jednocześnie uzyskuje dochody z licznych starostw. Okres służby dworskiej Górnicki uwiecznił w pamiętniku zatytułowanym „Dzieje w Koronie Polskiej (…) od roku 1538 aż do roku 1572”. Dzieło to zostało wydane dopiero po śmierci poety.

Łukasz Górnicki był wybitnym renesansowym pisarzem i poetą. Dzięki wszechstronnemu wykształceniu oraz wybitnym zdolnościom pisarskim postać tę należy postrzegać jako wybitnego humanistę. Humanistyczną myśl i ideały tej epoki Górnicki wyraził w swoim najsłynniejszym dziele pt. „Dworzanin polski”. Zostało ono wydane w 1566 roku. Utwór ten unieśmiertelnił poetę i pozwolił mu się trwale zapisać w historii literatury polskiej. Górnicki częściowo parafrazuje włoskie dzieło autorstwa Castiglione, jednak pisarz uwzględnia polskie realia: akcja dzieje się w willi biskupiej znajdującej się w Prądnikach (miejscowość koło Krakowa), bohaterowie są postaciami historycznymi, a w dialogach – napisanych piękną, poprawną polszczyzną – mają miejsce często odwołania do ówczesnej polskiej rzeczywistości. Dzięki temu dzieło Górnickiego nabiera wartości. 

W renesansie rozpoczynają się starania twórców, by dzieła pisane i wydawane były w języku polskim. Górnicki był jednym z propagatorów pięknej i poprawnej polszczyzny, którą posługiwał się w swoich dziełach. Wraz z Janem Kochanowskim jest współautorem książki „Nowy karakter polski” traktującej o zasadach poprawnej polszczyzny.

Łukasza Górnickiego możemy także postrzegać jako pisarza politycznego i historycznego. Należy  przywołać „Rozmowy Polaka z Włochem o wolnościach i prawach polskich”. Poeta zmarł w 1603 roku w Lipnikach k. Tykocina.