Władysław Reymont „Chłopi” - naturalizm w „Chłopach” Władysława Reymonta

Utwór Władysława Reymonta w pełni wpisuje się w nurt naturalistyczny. Zgodnie z duchem epoki, odwołuje się do podstawowych założeń kierunku. Naturalizm pojawił się już wiek wcześniej, a mianowicie w pozytywizmie. Za jego ojca możemy uznać Emila Zolę, który w swojej książce pt.: ,,Powieść eksperymentalna” sformułował podstawowe założenia kierunku. Były to m.in. badawcze, naukowe podejście do rejestrowanych zjawisk, możliwie jak najwierniejsze odtworzenie rzeczywistości, nawet jeśli miałyby to być opisy brutalne i makabryczne, zwrócenie szczególnej uwagi na fizjonomikę i biologizm.

Naturaliści podkreślali również rolę czynników determinujących zachowanie człowieka i określających jego miejsce w środowisku, niezwykle istotne były dla nich także pierwotne instynkty, które często powodują jednostką. Podstawą stawał się faktograficzny i zobiektywizowany sposób ujęcia rzeczywistości.

Reymont okazał się mistrzem w zakresie tworzenia naturalistycznych opisów. Był on jednak przede wszystkim wnikliwym i bacznym obserwatorem ludzkiej egzystencji. ,,Każda postać noblisty - pisze jego monografista Kazimierz Bukowski - jest fizycznie dotykalna (…) Życie odzwierciedla się w twórczości Reymonta w całej swej realnej prawdzie, chwytane na gorącym uczynku wielokształtnych swoich objawów, obserwowane z bystrą spostrzegawczością i wchłaniane całą siłą artystycznej duszy”. W „Chłopach” znajdziemy mnóstwo przykładów potwierdzających tę trafną uwagę badacza twórczości Reymonta.

Po pierwsze, życie mieszkańców wsi Lipce podporządkowane jest przyrodzie, to ona determinuje ich zachowania i wykonywane przez nich prace. Lipczanie nierzadko kierują się popędem fizycznym, czego najdobitniejszym dowodem jest postać Jagny. Dziewczyna idzie za głosem serca, nie rozumie dlaczego ludzie źle ją traktują, cała oddaje się pod panowanie wszechmocnej natury. Biologizm za każdym razem bierze górę nad rozsądkiem. W powieści mamy wiele epizodów, w których poetyka naturalizmu w pełni się ujawnia. Najbardziej wyrazistym przykładem jest śmierć Kuby Sochy.

Pisarz z wielką precyzją i dokładnością obrazuje agonię parobka. Makabryczny wręcz i odstręczający jest opis odcięcia sobie nogi przez chłopca. ,,jako siekierę dobrze wyostrzył… nogę ułożył na progu… i dziabnął w samo jabłko.. zabolało, ale noga od jednego razu nie puściła… więc drugi raz dziabnął ze wszystkiej mocy… i oto nic go teraz nie boli (…)”.

Również choroba Boryny, a później jego śmierć przedstawione zostały w tym duchu. Pisarz bardzo dokładnie rejestruje i odtwarza przebieg ostatnich tygodni życia Maćka. Z każdym dniem gaśnie w jego oczach iskierka życia, leży całymi godzinami na łóżku, by dokonać w chwili nagłego przypływu sił ostatniego siewu. Determinizm w pełni ujawnia się również w przypadku Hanki, która jak lwica walczy o przetrwanie swoich małych. Pierwotne instynkty samozachowawcze zmuszają ją do podejmowania codziennie na nowo batalii o życie najbliższych sobie istot.

Natomiast z faktograficzną dokładnością pisarz przedstawia wszelkie obyczaje, obrzędy czy święta obchodzone przez społeczność lipiecką. Nawet najmniej wydawałoby się istotne elementy egzystencji ludzkiej stara się odtworzyć z wielką precyzją zachowując przy tym  jak największe prawdopodobieństwo zdarzeń. Powieść Reymonta mocno jest zakorzeniona w nurcie naturalistycznym, stąd tak bliska jest czytelnikowi i tak wielką ma siłę oddziaływania na niego.