„Siłaczka” - bohaterowie. Sposób przedstawiania bohaterów w utworze Stefana Żeromskiego

Narracja w „Siłaczce” prowadzona jest w trzeciej osobie. Narrator przemawia jako wszystkowiedzący i głęboko wnikający w psychikę bohatera znawca – opowiada o teraźniejszości i przeszłości doktora Obareckiego, Stanisławy, mieszkańców Obrzydłówka. Zna też ich przyszłość, kroczy za Obareckim jak cień, czasem oddaje mu głos. Jak przedstawia bohaterów?

O lekarzu opowiada najszerzej. Szczegółowo przybliża czytelnikowi stany psychiczne bohatera, ukazując mnogość ich odcieni i skomplikowanie. Ich przyczyny odsłania w retrospekcji. Jednak obok, zdawać by się mogło, obiektywnego opisu zdarzeń, w głosie narratora dźwięczy ironia i krytyka wobec decyzji i postaw Obareckiego. Od samego początku nazywa go „wielkim leniem”, refleksjonistą i marzycielem, stawiając oczywiście za wzór Stanisławę Bozowską – ambitną, inteligentną i zdolną dziewczynę, w której był zakochany. Podczas gdy ona analizowała problemy z najwyższej półki i prowadziła dysputy, Paweł kontemplował jej urodę. Nic więc dziwnego, że i później –  w czasie, gdy nauczycielka podejmowała nadludzkie wysiłki, żeby podnieść świadomość klas społecznie zaniedbanych – on zarzucił szlachetną praktykę na rzecz dorobkiewiczowskiej filozofii: „dawajcie pieniądze i wynoście się”. Narrator relacjonuje ewolucję osobowości Obareckiego, roztacza wokół niego ponurą aurę, opowiada o korelacji obumarłej przyrody z jego charakterem. Gromadzi wokół postaci lekarza innych bohaterów, równie jak on zasługujących na naganę, wobec których początkowo się buntuje, później zaś dobrowolnie poddaje się ich wpływowi.

O Stanisławie Bozowskiej czytelnik dowiaduje się niewiele. Narrator już od czasów spotkań w „salonie” przytacza o niej pochlebne opinie. Stawia ją wyżej od Obareckiego, buduje wokół jej osoby atmosferę tajemniczości. Cała jej działalność znana jest wyłącznie z relacji innych bohaterów. O jej wrażliwości i pracowitości odbiorca ma okazje przekonać się dopiero na końcu, kiedy Obarecki czyta list Stanisławy. Żeby podkreślić poświęcenie nauczycielki, narrator opisuje jej zapełniony książkami pokój, ubóstwo jej stroju i nędzę warunków, w których mieszkała. Ciało zmarłej Stanisławy czyni podobnym ciałom świętych: leży przy otwartym oknie, przez które wpadają drobne płatki śniegu i osiadają na jej ramionach, włosach, powiekach.

Pozostali bohaterowie tworzą tło, są potrzebni do ukazania zgubnego wpływu środowiska na jednostkę, sytuacji gospodarczej, przekroju podzielonego na klasy społeczeństwa polskiego. Aptekarz, felczer, pleban, sędzia, szlachcic – opisani jako bezduszni i egoistyczni oraz chłopi: biedni i nierozumni, choć poczciwi.

Żeromski umiejętnie wykreował postacie oddzielając głównych bohaterów wyraźną linią, rozgraniczającą świat dobrych od świata złych. Narrator wszechwiedzący, uważny, krytyczny obserwator i ironista wyraźnie, choć subtelnie, sugeruje prawidłową ocenę postaw doktora Pawła i panny Stanisławy. Tendencyjnemu (bo kończącemu się, z założenia gatunkowego noweli, morałem) przebiegowi akcji krótkiej opowieści o wysiłku młodych polskich pozytywistów, podporządkowana zostaje także przyroda. Towarzyszy ona bohaterom w chwilach największych emocjonalnych uniesień czy porażek i daremnych psychomachii – podkreśla nastrój, tworzy analogie, ilustruje realia.