Jan Kochanowski „Do dziewki” - interpretacja fraszki

Jan Kochanowski zapisał się w polskiej literaturze nie tylko poważnymi dziełami. Poeta stworzył także wiele fraszek, czyli krótkich utworów poetyckich, które podejmowały błahe tematy. Najczęściej dotyczyły określonych wydarzeń, osób i przedstawiały je w sposób zabawny, anegdotyczny. Przyjrzyjmy się teraz jednej z fraszek Kochanowskiego zatytułowanej „Do dziewki”.

Utwór rozpoczyna się apostrofą do tytułowej kobiety, a jego podmiot liryczny możemy utożsamiać z poetą. Fraszki zostały wydane w ostatnim roku życia Kochanowskiego – 1584. Ja mówiące określa siebie jako postać starą o siwej brodzie. Wskazuje to na fakt, iż to właśnie on zwraca się do dziewki. Prosi ją, by przed nim nie uciekała, gdyż pomimo różnicy wieku doskonale do siebie pasują. Możemy się jedynie domyślać, że celem podmiotu lirycznego jest zaznawanie rozkoszy z młodą i ponętną dziewczyną. Zachęca ją do tego wieloma przykładami. Podkreśla, że mimo starego wieku nadal jest pełen zdrowia i wigoru.

Fraszka jest manifestem epikureizmu – jednego z nurtów filozoficznych (obok stoicyzmu), którym kierował się poeta. Najprościej można ją opisać jako zachęcenie do zażywania rozkoszy i unikania cierpienia. Tylko w ten sposób można na dłużej odsunąć od siebie smutek i rozpacz. Twórcą tego sposobu myślenia był Epikur, filozof ze starożytnej Grecji, który żył na przełomie III i II w. p.n.e. Jego filozofia nie była oczywiście całkowicie podporządkowana przyjemności, zalecała także cnotę i umiar, jednak jako sposób zapobiegania cierpieniu zalecała korzystanie z życia.

Poeta dokładnie obrazuje swój wigor i zdolność do czerpania radości. Używa porównań zaczerpniętych z natury. Przywołuje czosnek o białej głowie i zielonym ogonie, wiekowy i dorodny dąb oraz starego kota o twardym ogonie. W ten sposób pokazuje, że starość nie jest okresem, kiedy człowiek staje się bezużyteczny i nie ma żadnego prawa,  by czerpać z życia radości.

„Do dziewki” to nie tylko pochwała i afirmacja przyjemności. Fraszka pokazuje także, że wartości człowieka nie określa wiek, ale jego samopostrzeganie, intelekt, chęci do życia.