Szlachcic sarmata w „Pamiętnikach” Jana Chryzostoma Paska

W XVII wieku popularny był pogląd, iż Polacy pochodzą od irańskiego plemienia Sarmatów. Tak naprawdę szlachta polska nie miała z nim żadnego związku. Jednak mit ten miał właściwość spajającą naród i gdyby nie wynaturzenia epoki saskiej, które doprowadziły kraj do upadku, sposób postrzegania polskiego Sarmaty byłby wyłącznie pozytywny.

Szlachta szczycąca się sarmackim pochodzeniem przekonywała, iż po swych legendarnych przodkach odziedziczyła fantazje, męstwo, gościnność i humor. Jednak umiłowanie wolności i skłonność do bitki zaowocowały rozzuchwaleniem się szlachty, sobiepaństwem oraz skłonnością do anarchii. Wielkoduszny i odważny szlachcic stał się nieprzewidywalnym pijakiem, dbającym wyłącznie o własne dobro.

Pasek nie jest jednoznaczny w sposobie przedstawienia szlachcica-Sarmaty. Jego bohaterzy posiadają zarówno pozytywne, jak i negatywne cechy, nie są jedynie czarni, albo biali.

W okresie baroku dużą rolę przypisywano instytucji rodziny. Mimo, iż małżeństwa często były aranżowane przez rodziców młodych, a ich zawarcie uzależniano od wielkości posagu – doceniano harmonijne, przepełnione miłością życie rodzinne. Z myślą o potomnych Sarmaci często prowadzili pamiętniki. Chcieli, aby przyszłe pokolenia poznały...