Cechy ballady - cechy ballady romantycznej na przykładzie „Króla olch” Goethego i „Romantyczności” Mickiewicza

Ballada szybko stała się jednym z ulubionych gatunków literackich w dobie romantyzmu. Jej podłoże znajdowało się w ludowych wierzeniach, opowiadała o niezwykłych wydarzeniach, często sprzecznych z racjonalnym sposobem patrzenia na świat. To utwór z pogranicza liryki i epiki, dlatego ambitni poeci romantyczni mogli pokazać w nim swój kunszt. Ballada często kończyła się pouczeniem (morałem), który przekazywał pewne wartości moralne bądź obyczajowe.

„Król Olch” Goethego to dzieło odnoszące się do legend o królu Elfów. Ojciec pędzi przez las trzymając w ramionach konającego syna. Dziecko nagle dostrzega wśród drzew tajemniczą postać, która zaprasza je do swego królestwa. Utwór łączy w sobie elementy liryki (nastrój, rytmika, śpiewność) oraz epiki (fabuła, bohaterowie, narrator) a także dramatu (dialogi). Nieziemskie postaci poruszające się wśród drzew są dowodem na istnienie pozarozumowego pierwiastka świata. W „Królu Olch” zostały przedstawione dwa sposoby patrzenia na świat. Ojciec utożsamia racjonalizm, tłumaczy synkowi poszczególne zjawiska działaniem sił przyrody. Dziecko dostrzega niesamowite zjawy, słyszy tajemnicze głosy. Ostatecznie rozum jeźdźca nie chroni syna przed śmiercią, gdy dojeżdżają do dworu, malec jest już martwy.

„Romantyczność” Adama Mickiewicza opowiada historię Karusi, która biega po mieście i rozmawia z widmem ukochanego. Pojawia się tutaj dodatkowy aspekt – lud stojący po stronie bohaterki. Jej wizje kwestionuje jedynie starzec, nie mogący dostrzec zjawy za pomocą „szkiełka i oka”. Nastrój grozy jest budowany nie poprzez wszechobecne zjawy i cienie (jak w „Królu Olch”), ale dzięki wprowadzeniu prostych ludzi wzywających do mówienia pacierzy, gdyż dusza Jasia musi być gdzieś blisko. W tym utworze wiele osób odczuwa obecność pozaziemskiej istoty. Także podmiot liryczny staje po stronie nieszczęśliwej dziewczyny.

Dzieło to, podobnie jak „Król olch”, łączy cechy różnych gatunków. Pojawiają się dialogi, liryczny nastrój oraz fabuła. Akcja opiera się na ludowych wierzeniach w zjawy ukazujące się po śmierci. „Król Olch” i „Romantyczność” to dzieła odmienne. W pierwszym występuje kompozycja narastającej grozy, a natura staje się jednym z bohaterów. Natomiast Adam Mickiewicz bardziej wyeksponował sensualizm i uczuciowość. Nie można jednak mieć wątpliwości, że obydwa utwory wpisują się w kanon romantycznych ballad.