Antoni Czechow „Wiśniowy sad” - charakterystyka bohaterów dramatu

Bohaterów „Wiśniowego sadu” możemy podzielić na dwie grupy. Pierwszą z nich stanowi starsze pokolenie, czyli Raniewska i Gajew, którzy nadal nie mogą pogodzić się ze zmianami społecznymi, jakie zachodzą w kraju. Drugą grupę – młodych i oczekujących zmian – reprezentują Ania, Waria, Trofimow. Do tej grupy zalicza się również nieco bardziej doświadczony, a jednak trzeźwo podchodzący do rzeczywistości, Łopachin.

LUBOW RANIEWSKA – jest właścicielką posiadłości z przyległym do niej wiśniowym sadem, wdową posiadającą dwie córki (Anię i przybraną córkę Warię). To kobieta dumna ze swojego pochodzenia, jednakże żyjąca w pewnym oderwaniu od rzeczywistości. Kilka lat wcześniej straciła synka (gdy miał siedem lat, utonął w rzece), co sprawiło, że wyjechała, by zapomnieć o tym przykrym wydarzeniu. Gdy ją poznajemy, powraca po pięciu latach nieobecności, za to z nowym bagażem problemów – kochanek, który ją okrada, a którego kocha i nie może się od niego uwolnić, piszący codziennie telegramy z prośbą o jej powrót do Paryża oraz długi, w jakie popadła i perspektywa utraty wiśniowego sadu i swojego rodzinnego domu na rzecz ich spłaty.

Taka sytuacja zdaje się jej jednak nie przygniatać ostatecznie, stąd możemy mówić o pewnym oderwaniu bohaterki od rzeczywistości – Raniewska nadal żyje rozrzutnie, nie zważa na nawarstwiające się z każdym dniem kłopoty i niepewną przyszłość; nie potrafi podjąć radykalnych kroków, by zapobiec utracie miejsca, które kocha i które przypomina jej szczęśliwe chwile dzieciństwa, ale i przykre momenty, jak na przykład śmierć synka. To ciągłe życie wspomnieniami sprawia, że bohaterka poddaje się temu nostalgicznemu nastrojowi i rezultacie traci majątek na rzecz Łopachina. Niezdecydowanie życiowe i brak praktycyzmu wysyłają ją z powrotem za granicę, prawdopodobnie znów w ramiona toksycznego kochanka. Taka postawa ma zgubny wpływ zarówno na nią, jak i na jej bliskich.

LEONID GAJEW – brat Raniewskiej, starszy pan, budzący sympatię od pierwszego momentu. Jest rozgadany i czasem mówi nawet za dużo, za co wszyscy naokoło wciąż go strofują. Podobnie jak jego siostra, żyje wspomnieniami i ma swój własny świat, w którym rządzi bilard (Gajew bardzo często wtrąca wstawki, jakich używa się podczas gry), nie potrafi wyobrazić sobie siebie jako urzędnika bankowego, jednakże trudna sytuacja zmusza go w końcu do przyjęcia posady. Dzięki temu możemy stwierdzić, że Gajew nieco rozsądniej patrzy na życie niż Raniewska, podejmuje wszakże też kroki, by uratować posiadłość i wiśniowy sad przed wykupem, posyła Anię do bogatej babki po pieniądze i sam też stara się wynaleźć sposób, by nie stracić majątku. W końcu jednak ponosi porażkę (gdy dom przechodzi w ręce Łopachina), jednak po początkowym załamaniu z tego powodu odczuwa ulgę; tak, jakby uwolnił się od przeszłości, z czego, jak możemy zaobserwować, cieszy się.

JERMOŁAJ ŁOPACHIN – to kupiec, człowiek prosty, a jednak podchodzący do wszelkich działań z dużą dozą sprytu. To on w rezultacie wykupuje posiadłość Raniewskiej i wiśniowy sad, który zamierza wykarczować i przerobić na obszar dla letników. Początkowo próbuje nawet namówić na ten pomysł Raniewską i jej brata, dostrzegając jednak brak jakiegokolwiek zainteresowania takim rozwiązaniem z ich strony, postanawia działać na własną rękę. Ciężko określić, jakiego nastawienia należy nabrać do tej postaci, gdyż z jednej strony dostrzegamy w nim chęć pomocy przyjaciołom, a z drugiej – egoistyczny triumf Łopachina po finalizacji transakcji. Mamy jeszcze aspekt planowanego małżeństwa Jermołaja z Warią, które nie dochodzi do skutku, gdyż Łopachin waha się z oświadczynami do ostatniej chwili, a w końcu tchórzy i bohaterowie rozchodzą się w zupełnie różne strony. Łopachin budzi więc mieszane uczucia, jednakże jest bardzo ciekawą postacią.

WARIA – to przybrana córka Raniewskiej, kobieta dwudziestoczteroletnia. Podczas nieobecności matki pełni rolę gospodyni w posiadłości i czuje się w tej roli bardzo dobrze, gdyż jest osobą niezwykle pracowitą. Dostrzegamy w tej bohaterce pewną dozę surowości i dyscypliny, którą w jakimś stopniu narzuca także innym, jednak z drugiej strony jest kobietą bardzo wrażliwą. Kocha Łopachina i chce za niego wyjść, stąd jej ciągły płacz spowodowany jego obojętnością, a także tchórzostwem. W kulminacyjnej scenie, kiedy do domu Raniewskiej przybywa Łopachin z wieścią, że wykupił posiadłość, Waria odgrywa scenę dumy i wyniosłości, ostentacyjnie rzucając pęk kluczy na podłogę i wychodząc z sali. Ten manifest ma zostać wkrótce potem złagodzony oczekiwanymi przez wszystkich oświadczynami Łopachina, do których w rezultacie nie dochodzi, co stanowi wątek tragiczny w życiu tej bohaterki.

ANIA – jest córką Raniewskiej, młodziutką, siedemnastoletnią dziewczyną podróżująca razem z matką po Europie; zakochana jest w studencie Trofimowie. Jak na swój młody wiek, Ania wykazuje sporą dojrzałość w podejściu do sytuacji, w jakiej znalazła się rodzina. Martwi się o matkę i zgadza się wyjechać do babki z prośbą o pożyczkę, na samym końcu utworu obiecuje zaś, że będzie pilnie studiować, by kiedyś pomóc matce. Jest zachwycona Trofimowem i jego poglądami, widzi w nim człowieka, na którym może polegać i oprzeć się w razie trudności. Ania z ufnością patrzy w przyszłość i możemy być przekonani, że z determinacją będzie kroczyć przez życie, osiągają zamierzone cele.

PIOTR TROFIMOW – to tzw. „wieczny student”, mężczyzna przed trzydziestką, który kiedyś był korepetytorem zmarłego tragicznie synka Raniewskiej. Dwa razy usuwany z uniwersytetu, człowiek o ciekawych poglądach, krytykujący podział społeczny, otaczającą rzeczywistość, widzący nadzieję w ciężkiej pracy, która przyniesie Rosji potrzebne zmiany. Trofimow budzi jednak śmiech wśród pozostałych bohaterów, Raniewska nazywa go „niedorajdą” i nie chce wydać za niego swojej córki Ani, twierdząc, że „Pietia” nie robi nic pożytecznego. Prawda jest jednak taka, że tylko on trzeźwo patrzy na jej relację z paryskim kochankiem i prosto w twarz mówi jej, co o tym myśli, mając oczywiście rację. Trofimow to ciekawa postać, zdecydowanie niegroźna i budząca sympatię.