Jarosław Iwaszkiewicz - charakterystyka twórczości

Jarosław Iwaszkiewicz (1894–1980) – polski poeta, prozaik i eseista, współtwórca grupy poetyckiej Skamander, redaktor naczelny czasopisma „Twórczość”.

Jego debiut przypada na rok 1915 – wiersz „Lilith”, wydrukowany w krakowiskim „Piórze”. Pierwszym tomem autora były „Oktostychy”, wydane w roku 1919.

Iwaszkiewicz był jednym z założycieli grupy poetyckiej Skamander (wykształconej drogą ewolucji z grupy twórców, skupionych wokół pisma Pro Arte Et Studio), która odegrała niezwykle ważną rolę w rozwoju polskiej literatury awangardowej. Inni twórcy, wchodzący w skład ugrupowania to: Wierzyński, Słonimski, Tuwim, Lechoń.

Za wzór i patronat obrali sobie oni twórczość Leopolda Staffa. Skamandryci byli ugrupowaniem, które wyszło „do ludzi” – równie ważne jak tworzenie poezji były dla nich kontakty towarzyskie, które odbywały się przede wszystkim w kawiarni Pod Picadorem, gdzie miały miejsce spotkania i rozmowy, a także odczyty i wystąpień kabaretowych.

Skamandryci postulowali przede wszystkim bezprogramowość. Zachęcali poetów do wyjścia „na ulicę”, skoncetrowania działalności poetyckiej na sprawach codzienności. Głosili również postulat poety-słowiarza, rzemieślnika słowa – poezja miała nie wynosić się ponad tłum, lecz raczej być z nim zespolona.

Z drugiej strony żądali Skamandryci kunsztu i doskonałości artystycznej, nawiązując do czasów antyku i postulując powrót do źródeł i korzeni kulturowych.

Iwaszkiewicz był chyba najmniej typowym przedstawicielem grupy, najbardziej skoncentrowanym  na kulcie sztuki i pięknie warszatu poetyckiego. Jego wiersze i tomy poezji (takie jak „Dionizje”, „Księga dnia i księga nocy, „Lato”, „Warkocz jesieni i inne wiersze” czy „Śpiewnik włoski”) są pełne poetyckiego kunsztu i nawiązań do tradycji antycznej.

Proza Iwaszkiewicza tworzy nieco inny klimat, aniżeli jego poezja. Począwszy od pierwszych tekstów („Zenobia Palmura”, 1920) poprzez utwory dojrzalsze, Iwaszkiewicz ewoluuje od baśniowego, cudownego przestawienia świata ku wizjom bardziej modernistycznym, by w tekstach tak charakterystycznych jak „Panny z Wilka”, „Brzezina”, „Młyn nad Utratą” czy „Matka Joanna od Aniołów” przeciwstawiać sobie życie i śmierć, świętość i grzech, nadając im wymiaru filozoficznego i uniwersalnego, pozwalającego odnosić opisane przez niego historie do codziennego życia każdego człowieka.

Iwaszkiewicz wprowadził wiele innowacji do gatunku literackiego, jakim jest opowiadanie, rozszerzejąc jego zakres do przemyśleń filozoficznych, które zmieniają wydźwięk opowieści i nadają im specyficznego, wielowymiarowego sensu.