Henri Bergson - biografia, życiorys

Francuski pisarz i filozof, urodzony w 1859 r., w rodzinie żydowskiej. Jego ojciec był pochodzenia polskiego, matka – brytyjskiego. W latach 1868-1878 uczył się w liceum w Condorcet, przejawiając nadzwyczajne zdolności matematyczne. Nie wybrał jednak studiów na kierunku ścisłym, lecz filozofię na Ecole Normal Suporieure. Po studiach pracował jako nauczyciel w gimnazjum w Angers oraz w liceum Pas w Clermont-Ferrand, a także przygotowywał rozprawę doktorską „O bezpośrednich danych świadomości”. W 1889 r. zdobył tytuł doktora filozofii na Sorbonie za dysertację i studium po łacinie dot. Arystotelesa.
 
Rozprawa doktorska Bergsona to wykładnia jego teorii filozoficznej, nazwanej później bergsonizmem lub intuicjonizmem. Bergson był zdania, że to nie rozum pcha ludzkość ku rozwojowi, lecz pęd życiowy, który jest siłą irracjonalną, zaś życie to nic innego jak strumień przeżyć i czynów. Narzędziem poznawczym dla człowieka jest intelekt, dzięki któremu jesteśmy w stanie tworzyć pojęcia, nazywać i poznawać, to co nazywamy. Intelekt jednak upraszcza rzeczywistość przez tworzenie uogólnień tego, co zmienne i nietrwałe, a zatem poznanie intelektualne nie jest poznaniem pełnym. Przeciwieństwem intelektu jest instynkt, który dotyczy samych rzeczy, nie zaś stosunków między nimi.

Prawdziwym poznaniem jest poznanie intuicyjne, które stanowi pewien rodzaj instynktu. Polega ono na bezpośrednim „chwytaniu” rzeczywistości w jej ciągłości i zmienności, jest to poznanie bezinteresowne, ale też bez znaczenia praktycznego.

Bergson jest autorem m.in. prac „Materia i Pamięć”, rozwijającej twierdzenia zawarte w rozprawie doktorskiej, „Wstępu do metafizyki”, gdzie rozróżnił nauki przyrodnicze od filozoficznych, oraz „Ewolucji twórczej”, wydanej w 1906 roku i okrzykniętej najznakomitszą jego pracą. „Ewolucja…” traktowała głównie o pędzie życiowym, w sposób bardzo obrazowy, metaforyczny, lecz jednocześnie komunikatywny i precyzyjny.

W czasie I wojny światowej Bergson pisał również prace dotyczące natury wojny charakteryzując ją jako konflikt pomiędzy pędem życiowym a mechanizmem samodestrukcji. W czasie wojny pełnił funkcje dyplomatyczne, a po jej zakończeniu działał w Lidze Narodów. W 1919 r. wydał pracę pt. „Energia duchowa”, a w 1927 został laureatem Nagrody Nobla za twórczość pełną idei podtrzymujących wiarę w wartość życia oraz za głoszenie ich w szczególnie piękny i trafny sposób.

W 1932 r. wydał ostatnią swoją książkę pt.: „Dwa źródła religii”. Pod koniec życia zafascynował się mistyką chrześcijańską i przyjął wiarę katolicką.

Zmarł 4 stycznia 1941 roku w Paryżu.