Kazimiera Iłłakowiczówna - biografia, życiorys

„Iłła”, jak nazywali przyjaciele Kazimierę Iłłakowiczównę, była wyjątkową jak na swoje czasy kobietą. Niezależna, wykształcona, inteligentna i niezwykle zdolna, zaskarbiła sobie szacunek, respekt i sympatię największych sław pokolenia dwudziestolecia międzywojennego. Często porównywana z Marią Pawlikowską-Jasnorzewską, jednak na zasadzie kontrastu. Poetki dysponowały całkiem inną wrażliwością, różniły się także spojrzeniem na przedmiot poezji, co nie zmienia faktu, że wymienia się jej jednym tchem, mówiąc o największych indywidualnościach epoki dwudziestolecia międzywojennego.

Iłłakowiczówna urodziła się w 1892 roku, jej dziadkiem był Tomasz Zan – bliski przyjaciel Adama Mickiewicza. Już jako dziecko straciła rodziców i była wychowywana przez ciotkę. Studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Oksfordzie, gdzie uczyła się obcych języków, co pozwoliło jej w przyszłości stać się wybitną tłumaczką. Władała językami: angielskim, niemieckim, rumuńskim, węgierskim i rosyjskim. Dzięki temu przetłumaczyła takie dzieła jak np.: „Anna Karenina” Lwa Tołstoja, „Don Carlos” Fryderyka Schillera czy wiersze Emily Dickinson.

Silna osobowość i pragnienie niezależności sprawiło, że poetka interesowała się ruchami feministycznymi, zapraszana była nawet jako gość przez rozmaite organizacje feministyczne. Kobieta śmiało mówiła o konieczności zrewidowania praw należących się płci żeńskiej, samą będąc przykładem  kobiety świadomej własnej wartości. Dzięki nieprzeciętnej osobowości zyskała przyjaźń takich artystów jak Witkacy (który stworzył okładkę dla jej opowieści dla dzieci pt.: „Bajeczna opowieść o królewiczu La-Fi-Czaniu, o żołnierzu Soju i o dziewczynce Kio”), Julian Tuwim czy Maria Dąbrowska. Poetka ceniona była za specyficzny humor, siłę charakteru oraz nieustająca ciekawość świata przy jednoczesnym dostojeństwie i elegancji.

Poetka przez całe życie była mocno zaangażowana w kwestie narodowe. W dwudziestoleciu międzywojennym popierała działalność marszałka Józefa Piłsudskiego podróżując po kraju oraz Europie i wygłaszając odczyty dotyczące jego osoby. Działała także jako sanitariuszka w armii rosyjskiej. Wydarzenia polityczne i społeczne silnie oddziaływały na poetkę. W 1956 roku, kiedy to w Poznaniu antytotalitarne strajki demonstrujących robotników zostały krwawo stłumione, napisała wzruszający wiersz pt.: „Rozstrzelano moje serce w Poznaniu”.

Chcąc zaklasyfikować twórczość Iłłakowiczówny do któregoś z nurtów, niechybnie napotkamy liczne przeszkody. Jej poezja była bowiem na tyle unikalna, że nie mieściła się w ramach żadnego z ugrupowań literackich tamtej epoki. Czasami łączy się osobę „Iłły” ze Skamandrem, włączenie jej w poczet poetów tej grupy byłoby jednak sporym nadużyciem. Twórczość poetki oscyluje na granicy metafizyki i groteski. Czasami Iłłakowiczówna zahacza o stylistykę romantyczną, czasami do jej wersów wkradną się rytmy proste, jakby ludowe lub zaczerpnięte z dziecięcych wyliczanek. Czerpała od księdza Józefa Baki, a także Bolesława Leśmiana. Krytycy doceniają umiejętność budowania nastroju za pomocą plastycznych opisów, wyczucie rymu i rytmu, a także niepospolitą wyobraźnię sięgającą „drugiego dna” rzeczywistości. Poetka posługiwała się przede wszystkim wierszem tonicznym, którą to umiejętność opanowała do perfekcji. Dzięki temu jest wymieniana (obok Jana Kasprowicza) jako jeden z najzdolniejszych twórców tego typu poezji.

Oprócz tomików wierszy – np. „Ikarowe loty”, „Słowik litewski”, „Wiersze dziecięce”, „Szeptem” – Iłłakowiczówna pisała także prozę, np.: „Z rozbitego fotoplastykonu”, „Ścieżka obok drogi” oraz dramaty, np.: „Banialuka o chuliganie” czy zbiór „Rzeczy sceniczne”.

Jest laureatką Nagrody Literackiej miasta Wilna, Państwowej Nagrody Literackiej, Nagrody Ministerstwa Kultury i Sztuki, Nagrody Państwowej I Stopnia. Otrzymała także tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Artystka zmarła w 1983 roku.