Patriotyzm, postawy patriotyczne w utworach Mickiewicza - rozwiń temat w kontekście „Dziadów” cz. III i „Do matki Polki”

W Polsce okres romantyzmu wiąże się ze szczególnym rodzajem patriotyzmu. Ziemia stała się święta, to z jej korzeni wywodziła się sztuka (inspiracje ludowe), to ona kształtowała dorosłego człowieka. Wszystko to potęgował fakt zniknięcia Polski z mapy świata i podzielenia jej między trzech zaborców. Ojczyzna istniała tylko w duszach i w słowach. Na papier przelewali ją wybitni twórcy, w tym Adam Mickiewicz. Przyjrzyjmy się teraz postawom patriotycznym w „Dziadach cz. III” oraz w wierszu „Do matki Polki”.

„Do matki Polki” to utwór, który został napisany w 1830 roku, na krótkoprzed wybuchem Powstania Listopadowego. Reprezentuje on typ liryki bezpośredniego zwrotu do adresata. Podmiotem lirycznym jest ktoś doskonale zorientowany w sytuacji politycznej, mający świadomość, że zbliża się czas walki. Swoje słowa kieruje do wszystkich matek, by przygotować je do nadchodzących wydarzeń.

Miłość do ojczyzny okazuje się próbą. Jest nią nie tylko dla kobiet, ale także dla ich dzieci, które będą brać udział w walkach. Podmiot liryczny apeluje, by matki nie rozpeszczały nazbyt swoich pociech. Niech od najmłodszego wieku przyzwyczajają je do łańcuchów, ciemnych pieczar, niech uczą konspiracji, skuteczności w działaniu. Prosi także,by nie wpajały dzieciom obrazu wielkiej ojczyzny, gdyż nadchodzą dla niej niezwykle trudne czasy. Ten proces niemal całkowitego wyrzeczenia się siebie ma przygotować młodych ludzi do podjęcia trudu walki o wyzwolenie narodu. Walki nierównej, pozbawionej chwały, anonimowej, toczonej w mroku.

W „Dziadach cz.III” możemy przyjrzeć się jednej z takich matek. Jej syn został pojmany przez zaborców i osadzony w więzieniu, gdzie poddawano go torturom.Oczywiście powodem zatrzymania było podejrzenie o działalność patriotyczną. Pani Rollisonowa intuicyjnie przeczuwała co dzieje się z jej ukochanym dzieckiem. Przyszła prosić o litość dla niego, jednakże zostałą wyśmiana przez bezlitosnego Nowosilcowa. Działalność patriotyczna stała się więc przyczyną cierpień dla wielu ludzi, zarówno dla tych aktywnych, jak i ich rodzin.

Za kolejny przykład „bolesnego patriotyzmu” możemy uznać opowieści jeńców. Jan Sobolewski przywołuje obraz wywożenia uczniów ze Żmudzi. Młodzi ludzie, pomimo cięzkich ran i totalnego wyczerpania, wciąż dawali wyrazy swojej miłości do ojczyzny. Także historia opowiedziana przez Adolfa pokazuje jak okrutnie traktowani byli ludzie podejrzani o działania przeciwzaborcze. Niejaki Cichowski krótko po swoim małżeństwie został uwięziony. Przez długie lata uznawano go za zaginionego, dopóki któregoś dnia wojsko przyprowadziło go do domu. Był to już zupełnie inny człowiek o szklanych i pustych oczach.

Gorący patriotyzm rodzi się w sercu Konrada, które nie zostało jeszcze zgaszoneprzez okrutnych oprawców. Jako poeta przyznaje on sobie sprawę do przemawianiaw imieniu narodu. Buntuje się przeciwko Bogu, gdyż nie może pogodzić się z Jego przyzwoleniem na cierpienie Polski. Jego porażka, którą ostatecznie ponosi podczas „Wielkiej Improwizacji” ma wymiar symboliczny. Nawet najgorętsze serce i największy człowiek niczego nie osiągną, jeśli będą walczyć samotnie.

W utworach Adama Mickiewicza spotykamy się z różnymi rodzajami patriotyzmu. Pojawiają się ludzie uciśnieni i cierpiący z powodu swoich marzeń o wolnej ojczyźnie.Są to nie tylko ci, którzy podjęli walkę, ale także ich rodziny. Jedni dają się złamać, inni zabierają sekrety na drugi świat. Przykładem innego rodzaju miłości do ojczyzny jest podmiot liryczny wiersza „Do matki Polki”. On stara się przygotować ludzi na nadchodzące cierpienia. Stara się dać im takie wskazówki, by w konfrontacji z okrutną rzeczywistością jak najmniej cierpieli. Przykładem jeszcze innej postawy jest Konrad. Jego rozpalone serce i wielki talent są gotowe służyć ojczyźnie. Jednak nawet tak wyposażony nie jest w stanie walczyć w jej imieniu w pojedynkę.