Adam Mickiewicz „Dziady” cz. III - elementy historyczne i autobiograficzne w dramacie

Trzecia część „Dziadów” Adama Mickiewicza została napisana wiosną 1832 r., a więc po klęsce powstania listopadowego. Jednak poeta w opisywanych wydarzeniach odwołuje się do wcześniejszego okresu - procesu towarzystwa filomatów i filaretów w Wilnie.

Kiedy władze rosyjskie odkryły sekretne stowarzyszenia, wielu młodych ludzi zostało wtrąconych do więzienia. Tam spora ich część straciła życie, a inni przeżyli wielką traumę. Adam Mickiewicz także przebywał w celi więziennej klasztoru bazylianów. Został skazany na zesłanie w głąb Rosji, co stało się 25.10.1824r.

Powstanie listopadowe zakończyło się klęską. Mickiewicz nie brał w nim udziału, co szczególnie zobowiązało go do zajęcia stanowiska względem tych wydarzeń. Dlatego w III części „Dziadów” poeta zawarł refleksję nad historią oraz miejscem, jakie zajmuje w niej Polska. Po nieudanym zrywie niepodległościowym naród potrzebował otuchy, z pomocą przyszedł właśnie Mickiewicz, który stworzył szczególną wizję historiozoficzną. Polska, jako Chrystus narodów to obraz bardzo optymistyczny. Jego najważniejszym wydźwiękiem jest zmartwychwstanie, które w końcu musi stać się faktem.

W trzeciej części „Dziadów” ukazane zostały także realia życia pod panowaniem cara Aleksandra I. Liczne prześladowania każdego przejawu polskości, konformizm niektórych z rodaków, moda francuska wypierająca narodową. To wszystko prowadziło do osłabienia pozycji ojczyzny w sercach rodaków. Temu obrazowi przeciwstawił on ludzi, których serca rozpalone były gorącą miłością do Polski - np. Konrada czy też Wysocki.

„Dziady” cz. III to dzieło mające na celu przedstawienie pewnych faktów historycznych, a także ukazanie męczeństwa narodu polskiego dążącego do odzyskania niepodległości. Postaci ukazanych więźniów są autentyczne. Ci ludzie naprawdę ponieśli największą karę za swoje poglądy i nieustępliwość względem cara. Wydarzenia opisane przez Adama Mickiewicza miały swoje miejsce w historii, a dodatkowo on sam był ich uczestnikiem. Spójrzmy chociażby na postać młodego Rollisona. Jego matka przeczuwała, że w więzieniu poddawany jest on okrutnym torturom. Oczywiście była to prawda, chociaż zwolennicy cara próbowali zatuszować całą sprawę. Możemy podejrzewać, iż opisywane sytuacje autor znał z autopsji, co pozwala ustalić ich autentyzm.

Część trzecia „Dziadów” przedstawia szersze tło historyczne, a także indywidualne cierpienia młodych ludzi. Na drugim biegunie znajdują się autentyczne postaci wspierające Rosjan. Są to doktor Becu, Pelikan, Botwinko. Utwór był także reakcją na sytuację panującą w momencie jego wydania - grobowy nastrój po klęsce powstania listopadowego.