Definicja przypowieści - cechy, przykłady

Jezus, kierując swoje słowa do uczniów, posługiwał się najczęściej przypowieściami, dlatego tę formę wypowiedzi możemy spotkać powszechnie w Piśmie Świętym. Chcąc wytłumaczyć jakieś prawdy moralne, ukazać właściwą drogę postępowania, pocieszyć czy ostrzec przed popełnieniem grzechu, Chrystus opowiadał krótką historię posiadającą fabułę, postaci i pełne wymownego znaczenia zakończenie. Miało to ułatwić uczniom nie tylko zrozumienie Jego nauki, ale i pozostawienie trwałego śladu w ich sercach. Uczniowie Jezusa utrwalili Jego rozliczne przypowieści w pisanych przez siebie Ewangeliach i dzięki temu możemy dzisiaj na nowo odczytywać sens słów Syna Bożego.

Przypowieść będzie więc niewielkich rozmiarów utworem o charakterze dydaktycznym, moralizatorskim, zwykle pisana jest prozą, rzadziej zaś wierszem. Występujące w niej sytuacje, postaci, zdarzenia są schematyczne, służą bowiem zobrazowaniu jakieś ogólnej idei, sensu moralnego lub religijnego. Często używa się zamiennie na określenie tej formy terminu „parabola”. Zawsze tekst przypowieści możemy interpretować na poziomie dosłownym oraz symbolicznym, ukrytym – i właśnie ten drugi odgrywa w niej najistotniejszą rolę.

W Nowym Testamencie możemy znaleźć wiele tekstów tego typu. Najbardziej znane to m.in. „Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie”, traktująca o dobrym człowieku, który potrafił bez względu na utarte konwenanse okazać pomoc potrzebującemu, narazić własne zdrowie i poświęcić pieniądze, by ratować życie bliźniego. Przypowieść o „Przypowieść syny marnotrawnym” podejmuje zaś problem ojcowskiej miłości, która zdolna jest przebaczyć nawet najcięższe przewinienie. Z kolei parabola o talentach przynosi nam w sensie dosłownym obraz rządcy, który rozdziela między swe sługi majątek, oczekując jego pomnożenia. Okazuje się jednak, że ten, który otrzymał najmniej, zakopuje swój talent i po powrocie rządcy oddaje mu go, natomiast pozostali słudzy dzięki swojej zaradności i pracowitości oddają potrojone lub podwojone sumy. Rządca sprawiedliwie nagradza dobre sługi i każe sługę złego. Sens symboliczny przypowieści dotyczy ludzkiego postępowania z łaskami, jakie otrzymujemy od Boga. Każdy z nas obdarzony jest jakimś talentem, jednak tylko nieliczni potrafią i chcą dostrzec go w sobie, podejmują wysiłek, by go rozwijać. Są ludzie, którzy marnują własne zdolności, wolą się zbytecznie nie wysilać, są bierni, leniwi. Jezus zdaje się ostrzegać przed takim postępowaniem, każe nam pamiętać, że zostaniemy kiedyś rozliczeni ze swoich uczynków.

Jeszcze inną problematykę podejmuje „Przypowieść o wdowim groszu”. Jest to opowieść o biednej wdowie, która kładzie na tacy cały swój majątek i pomimo tego, że składają się na niego zaledwie dwa grosze, w oczach Boga urastają one do najcenniejszego i najpiękniejszego daru. Była to bowiem ofiara złożona z czystego serca, będąca wyrazem ogromnej miłości i zawierzenia w Bożą opiekę. Jeszcze inną prawdę obrazuje przypowieść o faryzeuszu i celniku, a mianowicie – nasz stosunek do samych siebie i konsekwencje wywyższania nad innych. Jest to także tekst o dobrej, pokornej modlitwie, która jest prawdziwym skarbem, bez względu na to, czy płynie z ust biedaka, czy bogacza, bo dla Boga wszyscy jesteśmy równi, a „(...) kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się poniża, będzie wywyższony”.

Każda przypowieść niesie ze sobą jakąś naukę, wskazówkę jak żyć, by być szczęśliwym, jak postępować, by zapracować sobie na zbawienie, jaką drogę obrać, by znaleźć się kiedyś przed obliczem Najwyższego.