Józef Chełmoński „Bociany” - opis obrazu, interpretacja

„Bociany” to jedno z najbardziej cenionych dzieł Józefa Chełmońskiego. Powstało w 1900 roku, w dworku artysty w Kulkówce.

Na pierwszym planie dzieła znajdują się postaci dwu chłopów – straszy mężczyzna o brązowej, pooranej twarzy oraz młody chłopiec o jasnych blond włosach. Obaj mężczyźni ubrani są w białe, wiejskie sukmany, mają bose, brudne stopy. Ich głowy zwrócone są w górę, ku przelatującemu sznurowi bocianów. Najprawdopodobniej ta epicka scena przedstawia moment odpoczynku mężczyzn po ciężkim dniu pracy. Z mimiki chłopów odczytać można zachwyt i kontemplację przyrody. Tłem obrazu jest wiejski, realistyczny krajobraz przedstawiający słomiane chaty, zaorane pole, krowy. Prostota i surowość pejzażu współgra z psychiką przedstawionych postaci, dla których proste czynności, takie jak obserwacja lotu ptaków, są cennymi chwilami wytchnienia od trudu codziennego dnia.

Mężczyźni na obrazie są wtopieni w naturę, stanowią z nią jedność. Obraz jest afirmacją wiejskiego życia i chłopskiej mentalności, która pozwala pochylić się nad rzeczami codziennymi i odkryć w nich radość i piękno, czerpać z nich siłę. Chłopi uprawiają ziemię, dbają o nią, a natura odwdzięcza się im – dostarcza im powodu do zachwytu i wytchnienia.

Inspiracji twórczych oraz malarskich motywów dostarczały Chełmońskiemu liczne podróże na Podole, Ukrainę, Wołyń, Polesie czy Litwę. Zamiłowanie do wsi artysta łączył z wnikliwym realizmem, choć ten nurt utożsamiany jest raczej z malarstwem miejskim. Płótna przedstawiające chłopów i przyrodę, były wyrazem jego ogromnej tęsknoty za krajem. Duży wpływ na całą twórczość malarza miała znajomość z Wojciechem Gersonem, który nauczył go obserwacji natury i cierpliwości w tworzeniu obrazów. To właśnie z jego inspiracji Chełmoński malował obrazy wsi nasycone liryzmem i melancholią. Wiejska natura stanowiła dla malarza punkt wyjścia do szerokiej refleksji nad życiem człowieka i jego miejscem we wszechświecie.

Artysta podejmował jednocześnie problem coraz częstszego oderwania ludzi od natury, uprzemysławiania życia. Chełmoński, między innym poprzez takie obrazy jak „Bociany” pragnął przypomnieć o naturalnej jedności człowieka z otaczającym go światem. Współcześnie omówione dzieło oglądać można w Muzeum Narodowym w Warszawie.