Jan Twardowski „Matka dla wszystkich” - interpretacja i analiza wiersza

„Matka dla wszystkich” to wiersz Jana Twardowskiego. Można przypuszczać, że będzie w nim mowa o Maryi. Jezus, konając na krzyżu, powiedział, że będzie ona „matką wszystkich ludzi”.

Jest to wiersz stychiczny, składa się z trzynastu wersów. Ilość sylab w każdym z nich jest inna, brak w nim rymów oraz znaków przestankowych.

Podmiotem lirycznym, osobą mówiącą w wierszu jest Matka Boska, odbiorcami są ludzie. Przedstawiona została nie jako osoba święta postawiona na piedestale, ale jako zwyczajna mama. Świadczą o tym kolokwializmy użyte przez autora, np. „tylko ja zwyczajnie jak mama”. Takie przedstawienie Maryi jest w utworach Twardowskiego bardzo częste. W wielu wierszach widzimy ją nie tylko jako płaczącą pod krzyżem, ale właśnie jako opiekuńczą matkę, do której możemy się zwrócić z prośbą o pomoc. Tak jest i tym razem.

Najświętsza Panna mówi, że „musi mieć czas na wszystko i dla wszystkich”. Co upodabnia ją do naszych matek? Chociażby to, że ma wiele obowiązków. Jej rola nie zakończyła się pod krzyżem, gdzie wypełniło się Słowo Boże. Ona martwi się nie tylko o swego syna, ale o wszystkich ludzi („Nie tylko pod krzyżem ale i w niebie zmartwienie”). Jakież typowe jest dla mam użycie słowa „zmartwienie”. Świadczy to o trosce, zainteresowaniu i opiece. Moglibyśmy pomyśleć, że tam jej pomoc jest już niepotrzebna, że jedynie tu, na ziemi borykamy się z trudnościami, w których mogłaby nam dopomóc. A jednak ona pragnie ogarnąć wszystkich swoją miłością.

Autor dokonał desakralizacji Maryi, w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Uczynił to za sprawą języka, który nie jest podniosły ani pompatyczny. Przedstawił świętych jako osoby, które mają swoje zajęcia. Twardowski pisze, że „święty Piotr pilnuje bramy”. Właśnie to słowo – „pilnuje”, jest jednym z kluczy, dzięki któremu autor przybliża nam postać Maryi. To określenie sprawia, że jego zajęcie staje się bardziej prozaiczne. Święty Mikołaj z kolei „klei anioła”. Wyobrażamy sobie poczciwego, starszego mężczyznę, który być może nieudolnie, próbuje wykonać bożonarodzeniową ozdobę. Zabawka nie stwarza się, ale jest wykonywana ręcznie (jak robimy to na ziemi). Przykładów jest więcej. Poeta opisuje świętą Agnieszkę suszącą baranka, orzącego Izydora, Rocha zaglądającego „zwierzętom w pyski”. „Każdy ma swoje własne zajęcia” pisze autor. Życie w niebie toczy się podobnie do życia na ziemi, a nad tym wszystkim czuwa Matka Boska. Dogląda zwykłych, codziennych czynności, które wykonują bliscy jej sercu.

Porównania, których użył poeta, również zbliżają Maryję i niebo do nas, są to np. „męczennik wzdycha jak królik doświadczalny”, „tylko ja zwyczajnie jak mama” oraz epitety „chore zwierzęta”, „nerwy nie do pary”.

Twardowski nie poucza nas, że z każdą sprawą możemy zwrócić się do Maryi. Nie nakłania nas do gorącej modlitwy. Pokazuje raczej inne jej oblicze. Można powiedzieć „ziemską twarz”. Poprzez słowa Matki Bożej przypomina nam o jej istnieniu. Nie musimy o nic jej prosić, bo i tak nad nami czuwa. Skoro sprawuje opiekę i troszczy się o świętych, z całą pewnością martwi się również o nas (jak każda mama). Stosunek Matki Jezusa do nas widoczny jest również w słowach „muszę mieć czas na wszystko”. Czytając je, na pewno wielu widzi własną matkę, która zapewne niejednokrotnie wypowiadała podobną formułę w natłoku matczynych obowiązków.

Język, którym posłużył się poeta, nie odebrał Maryi świętości. Wręcz przeciwnie, styl potoczny pomógł przybliżyć Matkę Boską, upodabniając ją do matek ziemskich. Dzięki temu staje się bliższa, bardziej dostępna. Wiersz jest formą przytoczonej wypowiedzi Maryi, co jeszcze bardziej potęguje efekt bliskości. Utwór przypomina, że Matka Boska czuwa nad ziemskimi sprawami i zawsze znajdzie „czas na wszystko i dla wszystkich”.