Ignacy Krasicki „Hymn do miłości Ojczyzny” - model patriotyzmu w wierszu Krasickiego. Opracowanie

„Hymn do miłości Ojczyzny” Ignacego Krasickiego to jedna z pierwszych polskich pieśni patriotycznych. Utwór ma podniosły charakter, ukazuje miłość do ojczyzny jako cnotę. Patriotyzm, za jakim opowiada się autor, jest bardzo wymagający. Za tą miłością muszą iść czyny i gotowość do poświęcenia nawet własnego życia.

Hymn jako gatunek służy opiewaniu podniosłych idei. Wybór takiego gatunku już stawia patriotyzm w rzędzie spraw najwyższej wagi. Cały utwór zgodnie z konwencją utrzymany jest w poważnym tonie, wskazującym na doniosłość poruszanego tematu. Apostroficzny zwrot nie jest skierowany do ojczyzny, ale do miłości ojczyzny. Tematem jest więc patriotyzm rozumiany jako cnota. Miłość do ojczyzny została ukazana jako świętość. Nie jest to uczucie powszechne, ale dostępne jedynie „umysłom poczciwym”. Poczciwość rozumiano wówczas nieco inaczej niż dziś, słowo to ma wspólny rdzeń z uczciwością i oznacza życie zgodne z boskimi prawami, pobożne, uczciwe i szlachetne. (W tym znaczeniu użył tego określenia Rej w „Żywocie człowieka poczciwego”, czy sam Krasicki, pisząc o „zacnych ojcach” w „Świecie zepsutym”). Patriotyzm jest więc częścią tego etosu poczciwości, świadczy o szlachetności człowieka, który go odczuwa.

To, co dziś wydaje się oczywiste, bo upowszechnione przez literaturę późniejszych epok, w oświeceniu zostało wyrażone po raz pierwszy. Chodzi o ideę poświęcenia w imię dobra ojczyzny. Każde cierpienia, każda ofiara poniesiona w imię patriotyzmu jest powodem do chwały i szczęścia. Poeta zastosował tu szereg oksymoronów, podkreślających pozorną sprzeczność, pisze o: truciznach, które smakują, o „niezelżywych pętach”, kalectwie, które jest chlubne. Wszystko to przynosi zaszczyt, jeśli jest wynikiem obrony ojczyzny. Pierwsza strofa kończy się podniosłą deklaracją: „Byle Cię można wspomóc, byle wspierać,/ Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać”. Żadna ofiara na rzecz ojczyzny nie jest zbyt wysoka, nawet poświęcenie życia.

Krasicki ujmuje patriotyzm nie tyle w kategoriach obowiązku, co raczej uczucia. Obrona kraju to nie jest coś, co zrobić trzeba, to coś, czego się pragnie. Nagrodą za taką postawę jest, podobnie jak w miłości, szczęście, „rozkosze prawdziwe”, a nie materialna korzyść, jak to bywa w przypadku wykonywania obowiązków.

Hymn Krasickiego stał się hymnem Szkoły Rycerskiej i przez pewien czas pełnił też rolę hymnu narodowego. Utwór zawiera pewien radykalny program patriotyczny oparty na poświęceniu. W dalszej części utworu poeta sławi wolność, jako kolejną „cnotę dusz wielkich”. Patriotyzm świadczy o człowieku. Podobną ideę zawarła w swoim wierszu Szymborska, pisząc: „Bez tej miłości można żyć,/ mieć serce suche jak orzeszek, / malutki los naparstkiem pić /z dala od zgryzot i pocieszeń, /na własną miarę znać nadzieje, /w mroku kryjówkę sobie uwić,/o blasku próchna mówić <<dnieje>>, /o blasku słońca nic nie mówić”. Już sam tytuł „Gawęda o miłości ziemi ojczystej” jest pewnym nawiązaniem do oświeceniowego hymnu.