Pejzaż romantyczny - cechy charakterystyczne. Omów temat na podstawie wybranych utworów

Epoka romantyzmu charakteryzował się między innymi zachwytem naturą i jej dynamiczną, nieokiełznana istotą. Przedstawicieli tego nurtu fascynowała przyroda, która nie podlega panowaniu człowieka, jest pierwotna, groźna, niezdobyta i monumentalna. Inspiracją do opisywania krajobrazu były dla romantyków podróże.

Krajobraz w „Marii” Antoni Malczewskiego bliski jest estetyce niemieckiego romantyzmu. Przenikają się tu pejzaż rzeczywisty z mitycznym. Natura jest milczącym świadkiem zmagań człowieka z losem i historią, a wszelkie jej zjawiska to wskazówki losu. Natura jest nadrzędna wobec człowieka, nieprzenikniona, nie niesie ze sobą nic optymistycznego.

Zygmunt Krasiński w „Nie-Boskiej komedii” ukazał w zderzeniu z majestatycznymi pejzażami i potęgą przyrody nikłość i znikomość ludzką. Jest to zapowiedź triumfu tego co wieczyste i trwałe.

Juliusz Słowacki tworzył wspaniałe pejzaże mistyczne. Według niego natura jest medium między człowiekiem i historią oraz Bogiem i człowiekiem. W swym poetyckim traktacie „Genesis z ducha” oraz utworze „Król-Duch” zawarł koncepcję pejzażu, który jest znakiem rzeczywistości duchowej. Podporządkowany jest on człowiekowi, który  jest wyższym stadium wcielenia ducha. W „Samuelu Zborowskim” natura pojawia się jako sen, marzenie, wizja.

Krajobraz Syberii jest ważny dla historycznej świadomości romantyków. Jest on ucieleśnieniem bezkresu, wrogiej nieskończoności, kontrastu między swobodną potęgą przyrody i niedolą zniewolonych ludzi. Pojawia się w dziełach Adama Mickiewicza.

Przestrzeń stepów jest dla romantycznych twórców przestrzenią ludzi wolnych i dzikich, miejsce wielkiej przygody, gdzie również odkrywano znaki narodowej przeszłości. Step pojawia się u Malczewskiego i Mickiewicza. Uważano, że w stepie odbija się oblicze Boga i objawia jego wielkość i władza nad historią.

Pejzaże egzotyczne kierowały myśli emigrantów ku Polsce, jak w „Sonetach krymskich” Mickiewicza czy „Na szczycie piramid” Słowackiego. Wspaniałość i odmienność obcych krajobrazów kontrastowana była ze swojskością ojczystych ukochanych stron.

Także pejzaże rodzime miały swój urok. Pieśń o ziemi naszej Wincentego Pola cieszyła się ówcześnie popularnością jako patriotyczna i ludowa podróż po Polsce.